Ассалаумағалейкум! Намаздарда оқылатын сүрелерді ретімен қалай оқимыз соны түсіне алмай жүрмін, мысалы, бірінші рәкатта фатихадан кейін “ықыласты” оқысам, екіншіде қай сүрені оқимын “аср” сүресін оқу дұрыс па? Ретімен оқитын сүрелерді жазып жіберсеңіздер? Сіздердің сайттарыңыздан көп оқимын, Сіздерге Аллаһ разы болсын!
Венера

Уағалейкумуссалам! Венера, сіздің сұрағыңыз байланысты Зәм сүре оқуға қатысты сұрақтарға жауаптар:

1. Парыз бен нәпілдердің барлығында екінші рәкатта, бірінші рәкаттан (үш аят немесе одан көп) ұзынырақ сүре оқу мәкрух. Әдейі оқылмаған болса, мәкрух болмайды. Егер оқи бастаса тоқтамайды, жалғастырады. (Халеби) Нәпіл намаздарда мәкрух болмайтындығын білдірген ғалымдар да бар.

2. Бір намаздың әр рәкатында бірдей зәм сүре оқу, яғни зәм сүре ретінде барлық рәкаттарда бір сүрені оқылса Парыз немесе қаза намаздарды оқыған кезде мәкрух болады. Нәпіл намаздарда мәкрух болмайды.

3. Нәпіл намаздарда үшінші рәкатта одан алдыңғы рәкаттан ұзынырақ оқу мәкрух болмайды, өйткені үшінші рәкатпен басқа жеке бөлім басталған болады. (Халеби)

4. Нәпіл намаз оқыған адам зәм сүрені бір рәкатта екі рет немесе одан да көп оқыса, немесе екі рәкатта да бірдей сүрені оқыса мәкрух болмайды, бірақ парыз бен қаза намаздарында мәкрух болады. (Халеби, Хиндийа)

5. Намазда зәм сүрелер Мусхафтағы (Құран кәрімдегі) ретімен оқылады. Бірінші ереже – теріс оқу (яғни, төменнен жоғары қарай) тахримән мәкрух, алдыңғы рәкатта оқылған сүрені оқу тәнзиһән мәкрух. Екінші ереже – алдыңғы рәкатта оқығанымыздан үш немесе одан да көп аяттан болған сүрені оқу мәкрух. Үшінші ереже – бір сүре аттап оқу мәкрух (Мәселен, Кәфируннан кейін (Насрды аттап) Тәббатты оқу мәкрух). Осы үш ережеге сай оқылатын болса мәселе жоқ. Ұмытып немесе шатасып бұлай оқыған кезде мәкрух болмайды және басқа келесі намазды оқыған кезде, алдыңғы намаздағы ретті сақтау керек емес.

6. Парыз намазда Фатихадан кейін зәм сүре оқуды ұмытқан адамға сәһу сәждесін жасауы, яғни, бірінші және екінші рәкаттарда оқуды ұмытса, үшінші және төртінші рәкаттарда оқуы және сәһу сәждесін жасауы керек.

7. Намазда шатасып Ихлас сүресінің соңғы аяты оқылмаса немесе Фәлақ сүресінің соңғы екі аяты оқылмаса немесе Тин сүресінің алғашқы аяты оқылғаннан кейін шатасып соңғы үш аяты оқылса, Бәйинә сүресінің бір аяты оқылғаннан кейін шатасып басқа оқылмаса, Қадр сүресінің алғашқы екі аяты оқылғаннан кейін шатасып еш оқылмаса намаз бұзылмайды, сәһу сәждесі де керек емес. Өлшем мынадай: Үш аят мөлшері оқылған болса намаз толық болады. Немесе үш қысқа аят мөлшеріндей бір ұзын аят оқылған болса, қажетті зәм сүре оқылған болады.

Намазда оқылатын қысқа сүрелер:

Фатиха сүресі

  اَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم  بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِِ

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿1﴾ اَلرَّحْمَـنِ الرَّحِيمِ ﴿2﴾ مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ﴿3﴾ إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴿4﴾ اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ ﴿5﴾ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلاَ الضَّاۤلِّينَ ﴿6﴾

Ә’узу биллаһи минаш-шайтанир-ражим
Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Әлхамду лилләһи раббил-’аләмиин, әр-рахмаанир-рахиим, мәәлики иәумид-диин, ийәкә на’буду уа ийәәкә нәста’иин, иһдинас-сираатал-мустақиим, сираатал-ләзина ән’амта ’аләйһим, ғайрил-мағдууби ’аләйһим уәладдааал-лиин»

Мағынасы:
Қуылған шайтанның (кесірінен) Аллаһқа сыйынамын Рахман һәм Рахымды Аллаһтың атымен бастаймын.
1. Барлық мадақ пен мақтаулар әлемдердің Раббы - Аллаһқа тән.
2. Ол Рахман һәм Рахымды.
3. Есеп күнінің, ақырет күнінің жалғыз Иесі.
4. Саған ғана ғибадат етіп, Сенен ғана жәрдем тілеп, көмек сұраймыз.
5. Бізді тура жолға сал.
6. Бізді өзіңнің ашуыңа, қарғысыңа ұшырағандар мен тура жолдан тайған, адасушылардың жолына емес, ырыс-береке мен ізгі-жақсылықтарыңды, ерекше шарапатыңды төккен салиқалы құлдарыңның жолымен жүргіз.

Асыр сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

وَالْعَصْرِ ﴿1﴾ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ ﴿2﴾ إِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا

وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ﴿3﴾

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Уәл’аср, иннәл инсәәнә ләфи хуср, илләлләзинә әәмәну уа амилус-саалихати уа тауасау билхаққи уа тауаасау биссабр»
Мағынасы:
1.    Заманаға ант етемін.
2.    Бүкіл адам баласы зиянда.
3.    Бірақ, иман келтіріп, ізгі істер істегендер мен бір-біріне ақиқат пен сабырды үгіттескендер басқа.

Фил сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ ﴿1﴾ أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ ﴿2﴾
وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْراً أَبَابِيلَ ﴿3﴾ تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِنْ سِجِّيلٍ ﴿4﴾ فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُول ٍ ﴿(5

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Әләм тәра кәйфа фа’алә раббука биасхаабил фиил, әләм иаж’ал кәйдаһум фи тадлиил, уа әрсәлә ’аләйһим тайран әбәбиил, тәрмииһим бихижааратим мин сижжиил, фәжә’алаһум кә’асфим-мә’куул»
Мағынасы:
1. Раббыңның піл иелеріне не істегенін көрмедің бе?
2. Олардың айлакерліктерін босқа жібермеді ме?
3. Оларға топ-топ әбабил құстарын жіберді.
4. Құстар оларға балшықтан күйдіріліп жасалған тастар атты.
5. Осылайша Аллаһ оларды топан тәрізді қылды.

Құрайыш сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

لِإِيلاَفِ قُرَيْشٍ ﴿1﴾ إِيلاَفِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّيْفِ ﴿2﴾
فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَيْتِ ﴿3﴾ اَلَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَآمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ ﴿4﴾

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Ли-илафи құраййш, ииләәфиһим рихләтәш-шиттәә-и уассайф, фәля’буду раббә һәәзәл бәйт, әлләзии әт’амаһум мин жуу’иу уа әәмәнаһум мин хауф»
Мағынасы:
1.    Құрайыштың бейбіт келісімі үшін.
2.    Олардың қысы, жазғы бейбіт көшулері үшін.
3.    Олар осы үйдің (Қағбаның) Раббысына құлшылық жасасын!
4.    Оларды аштықтан құтқарып тойдырған және қауіп-қатерден сенімді қылған.

Кәусәр сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

إِنَّاۤ أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ ﴿1﴾ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ ﴿2﴾

 إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ ﴿3﴾

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Иннәә ә’тайнакәл кәусәр, фасалли лираббика уәнхар, инна шәниәкә һуәл әбтәр»
Мағынасы:
1.    Расында, Біз саған кәусарды бердік.
2.    Сен де Раббың үшін намаз оқы және құрбан шал.
3.    Расында, сені жамандағанның өзі ұрпақсыз қалады.

Кафирун сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ ﴿1﴾ لاَ ۤ أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿2

 وَ لاَ ۤ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿3﴾ وَ لاَ ۤ أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدْتُمْ ﴿4

وَ لاَ ۤ أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿5﴾ لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ ﴿6

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Қул иәә әииуһәл кәфируун, ләә ә’буду мә тә’будун, уәләә әнтум ’абидуна мәә а’буд, уа ләә әнә ’абидум мә’бәдтум, уә ләә әнтум ’абидуна мәә а’буд, ләкум диинукум уәлиадин»
Мағынасы:
1. Былай де: Әй, кәпірлер!
2. Мен сендердің табынғандарыңа құлшылық жасамаймын.
3. Сендер де менің құлшылық жасағаныма табынбай-сыңдар.
4. Сондай-ақ, мен сендердің табынғандарыңа құлшылық жасаушы емеспін.
5. Сондай-ақ, сендер де менің құлшылық жасағаныма табынушы емессіңдер.
6. Олай болса, сендердің діндерің өздеріңе, менің дінім өзіме.

Насыр сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

إِذَاجَاۤءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ ﴿1﴾ وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَفِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجاً ﴿2﴾ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَوَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّاباً ﴿3

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Изә жәә насруллаһи уәл фатх, уа раәйтәннәсә иадхулуна фи динилләһи әфуәжә, фәсәббих бихамди раббикә уастағфирһ, иннаһу кәәнә тәууәәбә»
Мағынасы:
1-2. Аллаһтың жәрдемі мен жеңісі келіп, адамдардың топ-тобымен Аллаһтың дініне кіргенін көрген кезде.
3. Раббыңды мақтап дәріпте және Одан жарылқау тіле. Өйткені Ол – тәууаб, тәубаларды қабыл етуші.

Ықылас сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ﴿1﴾ اَللَّهُ الصَّمَدُ ﴿2﴾ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ ﴿3

وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ ﴿4

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахим

«Қул һуаллаһу ахад, Аллаһус-самад, ләм иәлид уә ләм иуләд, уә ләм иәкул-ләһу куфуан ахад».
Мағынасы:
1.    Былай де: Аллаһ – жалғыз.
2.    Аллаһ –  Самад (Күллі жаратылыс әлем Оған мұқтаж. Ол еш нәрсеге мұқтаж емес. Барлық нәрсе тек сол Ұлы Жаратушыдан жәрдем тілейді. Одан өзге ешкім көмек бере алмақ емес).
3.    Ол тумады да туылмаған.
4.    Оған тең келер еш нәрсе жоқ (Ол теңдесі жоқ, теңдессіз. Жаратылғанға мүлде ұқсамайды. Жаратылмаған, жаратылу, туу мен туылудан мүлдем пәк, әуелі мен ақыры болмаған аса құдіретті Жалғыз Ұлы Жаратушы).

Фалақ сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ﴿1﴾ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ ﴿2

وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ ﴿3﴾ وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ ﴿4

 وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ﴿5

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Қул ә’узу бираббил-фәлақ, мин шәрри мәә халақ, уа мин шарри ғаасиқин изә уақаб, уа мин шаррин-нәффәәсәәти фил-’уқад, уа мин шарри хәәсидин изәә хәсад».
Мағынасы:
1.    Таңның Раббысына сиынамын.
2.    Жаратқан нәрселердің кесірінен.
3.    Қараңғылық басқан сәтте түннің кесірінен.
4.    Түйіншектерге дем салған дуалаушылардың кесірінен.
5.    Һәм қызғаныштан тұла бойын өрт шалған көре алмаушылардың күндеген сәтте кесірінен, –  деп айт.

Нас сүресі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ﴿1﴾ مَلِكِ النَّاسِ ﴿2﴾ إِلاَهِ النَّاسِ ﴿3﴾
مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ ﴿4﴾ الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ ﴿5﴾ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ ﴿6

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим

«Қул ә’узу бирраббин-нәәс, мәликин-нәәс, иләәһин-нәәс, мин шәррил-уәсуәәсил-ханнәс, әлләзи иуасуису фи судуурин-нәәс, минәл-жиннәти уәннәәс».
Мағынасы:
1.    Адамдардың Раббысына,
2.    Адамдардың  жалғыз Иесіне,
3.    Адамдардың Құдайына сиынамын.
4.    Сол бір азғырған шайтанның кесірінен.
5.    Ол – адамдардың жүрегіне жаман ой салып азғырады.
6.    Ол шайтан жындардан да, адамдардан да шығады, деп айт.

Аятул-Күрсі 

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ

اللّهُلاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَالْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌوَلاَنَوْمٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَافِي الأَرْضِ مَن ذَاالَّذِييَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَأَيْدِيهِمْوَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِإِلاَّبِمَاشَاء وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَيَؤُودُهُحِفْظُهُمَاوَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ﴿255

Бисмилләәһир-рахмаанир-рахиим
«Аллаһу ләә иләәһә илләә һуәл-Хайюл-Қайюм, ләә тәхузуһу синәту уә ләә нәум, ләһу мәә фис-сәмәәуәәти уә мәә фил-ард, мән зәлләзии яшфа’у ’индаһу иллә би-изниһ, иа’ламу мәә бәйнә әйдиһим уә мәә халфаһум, уә ләә юхитууна бишәййм-мин ’илмиһи илләә бимәә шәә, уаси’а курсиюһус-сәмәуәти уәл-ард, уә ләә иәудуһу хифзуһумә уә һуәл-’Алиюл-′Азиим».
Мағынасы:
Аллаһ, Одан басқа ешбір құдай жоқ. Ол Хай (әрқашан бар һәм тірі) Һәм Қайюм (барлық жаратылысты  басқарушы). Ол қалғымайды да ұйықтамайды. Көктер мен жердегі нәрселердің бәрі Соған тән. Оның құзырында өз рұқсатынсыз кім шапағат ете алмақ? Ол жаратқан болмыстарының алды мен артының бәрін түгелдей біледі. Олар Оның қалауынан басқа ілімінен еш нәрсе ұға алмақ емес. Оның күрсісі (білімі) көктер мен жерді қамтиды. Оған, ол екеуін қорғау ауыр келмейді. Ол – аса ұлы һәм өте жоғары. (Бақара/255)

Ассалаумағалейкум Имам ағалар! 1. Сіздерден сұрарым бір кісі өмірден өткеннен кейін сол күні 72мың таспих тартылып жатады. Осы шариғатта бар нәрсе ма? Осыған жауап берсеңіздер Алла разы болсын!

2. Сіздерден өтініш Құраннан кейінгі дұғаларды, Құран оқып садақаллаһул азыим дегеннен кейінгі дұғалардың бірнешеуін кирилше тажуидпен жазып беріңіздерші. Алла разы болсын.

3. Сіздерден сұрарымыз: бала 4-5айлық кезінде қандай маңызды істер атқаруға болады. Тез арада осыны айтып берсеңіздер. Жалпы баланың тақуа, діндар болуы үшін қандай қызметтер атқаруға болады екен осыған жауап берсеңіздер Алла разы болсын!

Жеңіс

Уағалейкумуссалам! Жеңіс, 1. Жалпы, «Ләә иләһә иллаллаһ, Мухаммадур расулуллаһ» калимасын көп айтып, сауабын мархұмға бағыштау өте құптарлық жақсы амал. Оған негіз: Ханбали, Ханафи мәзһабы бойынша және Шафиғи мен Мәлики мәзһабтарының кейінгі үлкен ғұламаларының пікірінше, барлық жасалатын жақсылықтардың сауабы өлілерге тиеді деп пәтуа берген. Ал калиманы 72 мың деп санын шектеуді көбірек айтыла берсін, одан кем болмасын деп түсіну керек. Қайғы түскен үйге келген кісілер пайдасыз дүниауи сөздер сөйлегенше калима айтып отырсын деген мақсатта пайда болған амал деп қабылдаған дұрыс. Бір топ ғалымдар бойынша бидғат, «бидғат хасана», «бидғат саййа» яғни, жақсы және жаман бидғат болып екіге бөлінеді. Шариғатқа қайшы емес әрі мұсылмандарға пайдасы бар, құлды сауапқа жетелер барлық істер кейіннен қосылса да жақсы бидғатқа жатады. Бұл жайлы Имам Науауйи: «Пайғамбарымыздың заманында болмаған барлық істер бидғатқа жатады. Бірақ бидғаттың жақсы мен жаманы бар» деп бидғатқа түсінік берсе, Имам Шафиғи: «Кейіннен шығарылған істер екі түрлі болады. Біріншісі, Құранға, сүннетке, әсаарға яки ислам ғұламаларының ортақ ижмағына (үкімдегі ортақ көзқарас) қайшы келетін бидғаттар, бұл адастырушы бидғат. Ал екіншісі оларға ешкімнің қарсылығы жоқ жақсылық істер. Бұл дұрыс бидғат»(Әбу Бәкір Ахмед ибн әл-Хусайн ибн Али ибн Муса Әбу Ахмет, Мағрифатус-сунан уәл-әәсаар лил-Бәйһақи, 2-том, 521-бет. Дәрул-кутубил-илмия, Бәйрут) деп бидғатты екіге бөліп қараған.

2. Құран оқып садақаллаһул азыим дегеннен кейін: «Сүбхәәна раббика раббил-ъиззәти ъамма ясифун, уәсәләмун ъалал мурсәлийна, уәлхәмду лилләәхи раббил-ъаләмийн» мағынасы: «Қастерлі Раббың олардың сипаттағандарынан пәк. Елшілерге сәлем! Барлық мақтау бүкіл әлемнің Раббы, Алла (Т.) ға лайық.»

Одан кейінгі Дұғалар: «Раббана атина фиддуня хасанатан уа фил ахирати хасанатан уа қина ғазабаннар» Мағынасы: Уа, Аллаһым! Бұл дүниенің жақсылығы мен ахыреттің жақсылығын бере гөр, тозақ отынан сақтай гөр!

«Раббанәғфирли уәлиуәлидәййә уә лилмуминиинә иаума иақумул-хисәәб» Мағынасы: Уа, Аллаһым! мені, әке-шешемді және мұсылмандарды қиямет күні кешіріміңе бөлей гөр!

«Аллаһумма уаффиқнә ила мә тухиббу уа тәрда» Мағынасы: Уа, Аллаһым! Бізге өзің жақсы көретін және разы болатын істерді нәсіп ете гөр!

«Аллаһуммәғфир уархам уа аңтә хайрурраахимиин» Мағынасы: Уа, Аллаһым! Күнәмды кешір, рахымыңа бөле, әлбетте Сен ең ұлы рахым!

3. Іште жатқан 6 айлық сәбиін дүниеге келген соң қалай тәрбиелеу керек екенін сұрай келген жігітке, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «баланы ананың құрсағында төрт ай болғанда тәрбиелеу керек, сен екі айға кешігіпсің» деген екен. Яғни, ананың құрсақтағы сәби төрт айында тәрбие күте бастайды. Аяғы ауырлағаннан ана бойын, жүріс-тұрысын түзеп, мінезін қалыптастырып, жаман қылықтардан арылып, денсаулығын қадағалауы, сұлу табиғат көріністерін тамашалап, әсем әуен (Құран) тыңдап, алған әсерін жан күй тебіренісі арқылы іштегі нәрестеге жеткізе білуі тиіс. Өйткені ана қуанса, іштегі бала да қуанады. Қайғырса, қайғырады. Жалпы, баланы жастан деуші еді ғой, бірақ баланы жастан емес, бесіктен, бесіктен емес-ау, ана құрсағынан бастап тәрбиелеуді ескерткен. Әдетте, адам барлық нәрсені өмірге келген соң үйренетін, барлығын қоғамдық өмірден жинақтайтын тәрізді сезіледі. Алайда адамның бес жасқа дейінгі алған тәрбиесі бүкіл өмірден алған тәрбиесінің 90 пайызын құрайды екен. Соның ішінде сәбидің ана құрсағындағы тәрбиесі маңызды орын алады. Адамның тұлғалық қасиетінің

жақсы немесе жаман болып қалыптасуына әсер етуші фактор – жанұя. Бала кішкентай кезінде көрген-түйген дүниелерін кейін өзі бөлек отау құрғанда жаңа отанына алып барады. Және өзі көрген-ұққан дүниелерін өзінің бала-шағасына береді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан: «Барлығың бір үйірдің бағушысы секілдісіңдер. Бағушы үйірін қорғағаны секілді сендер де үйлеріңдегі және қол астыларыңдағы адамдарды жаһаннамнан қорғауға тиіссіңдер! Оларға мұсылмандықты үйретпесеңдер олар үшін жауапты боласыңдар!»(Муслим) Сол себепті, жанұя тәртібі, отбасылық тәрбие былай қарағанда мәнсіздеу дүние көрінгенімен, оның әулет, ұрпақ, ағайын, мемлекет, отан алдындағы маңызы өте терең. Жағымсыз қылықтарға бой ұрған бір отбасының тәлім-тәрбиесі жұқпалы ауру сияқты ұрпақтан-ұрпаққа жалғаса отырып, Онымен қоймай, жағымсыз қылықтары көрші-қолаңға жұғысады. Сөйтіп, бір тәрбиесіз отбасының қылығы, күллі ауылды немесе әулетті бұзуы мүмкін. Атам қазақ осындайда: «Ұлың өссе ұлы жақсымен, қызың өссе қызы жақсымен көрші бол» деді емес пе!

Жанұялық тәртіптің бүлінуіне негізі себеп болатын дүние – отбасы мүшелерінің әр қайсысы өзіне жүктеген міндет-борышын дұрыс атқармауынан. Айталық, әке әрдайым арақ ішетін болса, әрі отбасына халалдан тағам тауып берсе, ондай әке – балаларынан адамгершілік қағидатын қалай талап етпек! Ана өз міндетін (шариғат бойынша балаға тәрбие беру негізінен анасының борышы) атқармаса, ондай жанұяның балалары жүгенсіз кетпей қайтед . Жанұяда басқаларға жауапкершілік сезімін үйрететін адам ол – әке. Ен алдымен жұбайына үлгі болуы керек. Ата-ананың арасындағы татулық-сыйластық байланыс балаға өтед. Пайғамбарымыз тағы бір хадисінде айтады: «Көп Мұсылман балалар әкесінің кесірінен Уәйл атты жаһаннамға түседі. Өйткені бұлардың әкелері тек ақша табу және көңіл көтеру құмарлығына түсіп, тек дүние істерін қуалап, балаларына мұсылмандықты және Құран кәрімді үйретпеді. Мен мұндай әкелерден ұзақпын. Олар да менен ұзақ. Балаларына дінін үйретпегендер жаһаннамға түседі.» (С. Әбәдийа) Әкесі темекі шегетін, құмар ойнайтын болса, баласына “бұларды істеме!” деп айтуы оншалықты әсерлі болмайды. Өйткені бала “бұлар жаман болса, әкем жасамайтын еді” дейді.

Жақсы нәрселер жасалынса балаға үлгі болады. Балаға жақсылық жасаудың пайдасын түсіндіру керек. Тәрбиеде ұруға болмайды 1- Баланы ұру мінез-хұлқының бұзылуына, ашуланшақ болуына себеп болады. 2- Таяқ жеп өскен бала жұмсақ мінезді болмайды. 3- Таяқ жеу балада әке-шешесіне қарсы ашу-ызаға жол ашады. Бала өзінің істегенін жаман нәрсе деп ойламайды, өзін кінәлі деп сезінбейді, керісінше өзін ұрған адамды кінәлі деп көреді. 4- Таяқ жеп өскен бала ашуланған кезінде ол да күш қолдануға кірісетін болады, басқаларды ұрады. Осылайша таяқ жеуі қызбалыққа себеп болады. 5- Сөз түсінетін жастағы баланы ұруға болмайды. Сөз түсінбейтін баланы болар-болмас қана ұру жеткілікті. Бастан, беттен ұру, таяқпен сабау өте зиянды. Баланы тәрбиелеу үшін ұру дұрыс емес. Тек қателік істейтін болса, жазалануы мүмкін екендігін сезіндіру керек. Пайғамбарымыз бала-шағаны ұрмауды әмір еткенімен, тәрбиелеу үшін жазаланатынын, ұрылатынын сезіндіру керек екендігін білдірген. Бұл тұрғыдағы хадис шәрифтердің бірі мынадай: «Үй халқын тәрбиелеу үшін таяқтарыңды олар көретін жерге іліп қойыңдар!» (Табарани) Жанұя өмірінде бір-біріне көмектесу, ісіне ортақтасу сезімі қалыптасқан жағдайда өмір сүру дағдысы жеңілдейді. Жанұяның ынтымақ-бірлігі нығаяды. Жанұядағы ортақ бірлікті сезінген, оның дәмін татқан адам оны сақтауға күшін салады. Ең маңыздысы отбасылық бірлікті ұрпаққа жалғастыруды үйретеді.Жақсы жанұя бақыттың отаны. Ерлі-зайыптылардың жарастығы бақыт ағашы болса, балалары оның жемісі. Мұндай жанұяға тап келген қиындықтың өзі жақсылыққа айналып кетеді. Өмірдің мән-мағынасын терең түсінбеген адам жанұясын діттеген жеріне жеткізе алмайды. Өмірдің терең мәні дегеніміз – иман, Алланы бірлеу, екі дүние ісіне амал ету.

Ассалямуалейкум! Аллаһ разы болсын сіздерден! Сұрайын дегенім, интернет кафеде намазхан қызға жұмыс істесе бола ма? Себебі ол жерде 1 терминал бар. Ол терминалға адамдар лото, бинго ойнаған соңұтты ма, ұтпады ма соны тексеруге келеді. Егер ұтса ұтысын озіне алады және сол интернет кафе реализатор болғандықтан сол ұтысын қалдырады. 1 чектіұтқан адам, 2-шісін сол кафе алады. Мен сол жерде істесем сол чекті тексеріп беруім керек болады. Орамалдағы қызға мұндай жұмыс істегені харам бола ма? Алдын ала рахмет!!!

Уағалейкумуссалам! Сізге де Аллаһ разы болсын! Шынында бүгінде тепсе темір үзетін алтын уақыттарын интернет-кафелерде өткізуді әдетке айналдырған бүгінгі жастарымызға көп кітап оқуға әуес болған Жахиз бен Ибн Рушд атты екі ғалымның әрекеті үлгі болар деген үміттеміз. Жахиз кітап сатып алатын ақшасы болмағандықтан кітап дүкендерін түнемеге жалға алып, азанға дейін зерттеу жұмыстарын жүргізетін-ді. Ал Андулусиялық Ибн Рушд үнемі кітап оқитын. Кітап оқымай өткізген екі ғана түні болған деседі: бірі үйленген түні, екіншісі әкесі қайтқан түн. Дініміз Ислам ысырапшылдыққа оң көзбен қарамайтындығы иісі мұсылманға мәлім. «Уақыт адамзатпен санаспайды, ал уақытпен санасқан адаспайды» деп түйген халық нақылын мына бір ой да аша түседі:

Бір жылдың қадірін білем десең, сыныпта қалған оқушыдан сұра.

Бір айдың қадірін білем десең, нәрестесін сегіз айлығында босанған келіншектен сұра.

Бір аптаның қадірін білем десең, апталық газет шығаратын редактордан сұра.

Бір сағаттың қадірін білем десең, бір-бірін асыға күткен ғашықтардан сұра.

Бір минуттың қадірін білем десең, пойызынан қалып қойған жолаушыдан сұра.

Бір секундтың қадірін білем десең, жол апатының алдын алуға үлгермеген жүргізушіден сұра.

Бір минисекундтың қадірін білем десең, әлемдік жарыста күміс жүлде алған желаяқ жүгірушіден сұра!

Осы себепті болар еңбекқор қытайларда уақыт мәселесіне келгенде, «Сағат сатып алсаң да, уақыт сатып ала алмайсың» деп безектейді екен.

Ал лото, бинго ойындарына келсек, біріншіден, лотерея ойындары көпшіліктің қаржысы есебінен бір немесе бірнеше адамды ғана байыту болғандықтан, бұл анық әділетсіздік. Екіншіден, ұтамын деген үмітпен кейде соңғы ақшасына дейін жұмсаған көпшілік аяғында жер сипап өкініште қалады. Нәтижесінде шаңырағы шайқалып, қарызға батып, өмірден түңілген жандар да баршылық. Осының бәрін назарға ала отырып Ислам діні барлық құмар ойындарды тыйған(Майда сүресі : 90-91 аят). Лоторея да құмар ойындардың санатына жататындықтан шариғатта харам деп саналады(Абдунасыр Али, Мәйсир – 21 бет.; http://qaradawi.net).

Қорыта келіп, жоғарыда көрсетілген пікірлер мен үкімдерге сүйеніп Сізді дұрыс шешім қабылдайды үміттенеміз. Жалпы орамал тартып мұсылманшылықтың әдемі көрнісін насихаттап жүрген жандарға күмәнді істерден гөрі, адалдығы айқын болған істермен шұғылданғаны абзал.

Ассаламу алейкум! «бірінші байлық денсаулық, екінші байлық ақ жаулық» араб тілінде калай жазылады және калай окылады? Рахмет!

Ержан

Уағалейкумуссалам! Ержан, «бірінші байлық денсаулық, екінші байлық ақ жаулық»-деген сөздің тікелей арапша аудармасы " الأولى - هي الصحة والثروة الثانية - منديل أبيض "

Ассалаумағалейкум! Аяғы ауыр әйелге шаш қиюға бола ма?

Мая

Уағалейкумуссалам, Мая! Қазақтың ырымында “Жүкті әйел шашын кеспеуі керек. Өйткені мұндай қылықтан бақ таяды, іштегі баланың бақыты кемиді, кемтар туылады, қол-аяғы қысқа болады” деген ырым бар болған. Алайда, Ислам ырымдарға сенуді харам еткен. Аллаһ елшісі (с.ғ.с.): «Ырым жасау, сену, оған иек арту – Аллаһқа серік қосумен тең. Расында Аллаһ ырымды тәуекелмен жояды»(әл-Мустадрак алас-сахихайн, 1-том, 64-бет. «Дарул-кутубил-илмия» баспасы, Бәйрут, 1-ші басылым. 1990 ж) деп ырымдарға сенудің күнә екенін әрі тәуекел арқылы одан құтылуға болатындығын білдірген.
Жалпы, әйел баласына керек кезде шашын қиюына рұқсат. Себебі, «Сахих Муслимде» жеткізілген хадисте Абдрахман бин Ауфтың баласы табиғин әрі ғұлама Әбу Сәләмәның(Айша анамыздың сіңлісі Умму Кульсумнің сүт баласы) айтуы бойынша, ардақты Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жұбайлары шаштарының ұзындығын кейде қысқартатын болған(Сахих Муслим, Китабуль Хайз, 320-хадис). Бұл әйелдерге шаш қиюға рұқсат деген сөз. Осы уәжді хадисші әрі Шафиғи мәзһабының фиқһ білгірі Имам Нәуәуи (р.а.) аталмыш хадиске түсініктеме беру барысында: «Сондай-ақ бұл хадис шашты аздап қысқарту әйелдерге рұқсат екеніне дәлел»(Сахих Муслим шарихы, Китабуль Хайз, 320-хадис) , - деу арқылы құптап отыр.

Aссалаумалейкум! Намаздың парыз екендігін біліп бес уақыт намаз ұстағаныма бір жылдан асты. 12 жастан бастап осы жасқа дейінгі оқымаған намаздарымды оқуым керек па? Нәпіл намаз оқуыма рұқсатпа? Түсіндіріп берсеңіздер екен, алдын ала рахмет!

Айсара

Уағалейкумуссалам! Айсара, бір топ ғалымдар, дінен хабарсыз немесе намаздың парыз екендігін білмейтін кезінде оқылмаған қаза намаздарды өтемейді, шынайы тәубе жасау керек деп санаған. Сондай-ақ, кісінің қаза намаздары нәпіл намаз оқуына кедергі емес(Әл-Фәтәуә Әл-Исләмия мин Дәриль Ифта – 1/64 бет). Әрине қаза намазды кешеуілдетпей, ертерек өтеп алғаныңыз дұрыс.

Сіздерге аллаһ разы болсын! Түсінде Құран оқыса оны қалай жориды?

Мәдина

Құрметті Мәдина!Адамның түс көруі үш түрлі болады. Біріншісі: шыншыл түс. Бұл Аллаһ тағаладан болатын түс түрі.
Екіншісі: адамның бір нәрсені көп ойлауы себепті туған түс. Адам бір нәрсені аңсап, көп ойласа, сол нәрсені түсінде көруі мүмкін. Бұл табиғи түс.
Түстің үшінші түрі: «Хулм» деп аталады. Бұл шайтан тарапынан келетін түс түрі. Адамның түсінде жағымсыз нәрселер көруі осы түс түріне жатады.
Осы жерде біз бірінші түрін талқылаймыз. Шыншыл түс-пайғамбарлықтың бір бөлігі әрі пайғамбарларға қатысты айтылғанда уахи болып табылады. Ал уахи деген нәрсе тек пайғамбарларға қатысты қасиет, әрі бұл нәрсе пайғамбарымыз Мұхаммедтен кейін енді ешкімге де келмейді.
Алайда кейбір адамдар да шыншыл түс көріп, сол түсі өңінде орындалып жатуы мүмкін. Бірақ та жай адам түсі уахи емес, «қуанышты хабар» болып табылады. Түсінде қажылық жасағанын, Құран оқығанын немесе тағы басқа ізгі амалдарды істегенін көрсе, ол адам қуана берсе болады.
Қарапайым адам шыншыл түс көріп, сол арқылы шариғи үкімдер шығара алмайды. Шыншыл түспен үкім жасау тек пайғамбарлардың қолынан келетін іс. Мысалы Ибраһим (а.с) баласы Исмағилды (а.с) құрбандыққа шалуы осының дәлелі. Ибраһим(а.с) шыншыл түс көріп, түсінде баласын құрбан етіп жатқанын көреді. Бұл «Аллаһ бұйрығы» деген үкім шығарып, баласын құрбан етуге беттегенде, Аллаһ риза болып, оның сыннан өткенін сүйіншілейді. Демек, түстен үкім шығару пайғамбарлар ісі. Ал қарапайым адамдар көрген түстен емес, пайғамбарлардың сөздерінен үкім шығарады. Себебі Аллаһ тағала өзінің пайғамбарларымен уахи арқылы хабарласып, басқа адамдармен пайғамбарлар, қасиетті кітаптар арқылы хабарласады. Сол үшін де «шыншыл түс» көрген адам: «Бұл Аллаһтың маған берген хабары» деп түсінен үкім шығаруына болмайды.
Шыншыл түсті тек қана ізгі адам емес, тіпті кәпір адам да көруі мүмкін. Алайда кәпір адамның шыншыл түс көруінде бір хикмет болады. Құрандағы Жүсіп /Юсуф/ (а.с) оқиғасын еске алсақ, кәпір патша бір түс көріп, ол түсін қалың бұқараға жорытады. Ешбірі де ол түстің жорылуын біле алмай, ақыры зынданда отырған Жүсіпке /Юсуфқа/ (а.с) жорытады. Аллаһ тағала осы жерде хикметімен Жүсіпті /Юсуфты/ (а.с) түрмеден шығарып алады. Кәпір адамның шыншыл түс көруі оның құрметтілігіне көрсетілді деп айтпаймыз, керісінше сол адамның шыншыл түс көруі арқылы Аллаһ хикметін жүргізіп, ізгі адамдарға жақсылық жасайды деп айтамыз.

Сәлеметсізбе! Біз үйленген кезде АХАЖ-ға барып тіркеліп неке куәлігімізді алғанбыз. Бірақ бізге бір кісі біздің неке куәлігіміз болса да сендер Құдайдың алдында некесізсіңдер және біздің екі баламыз да зинадан туылған бала деп айттады. Біздің мешітке барып неке суын ішпейінше сендер көңілдестер сияқты есептелесіңдер дейді.Мен осы кісініге қандай жауап беремін және не істеуім керек? Рахмет.

Қамар

Уағалейкумуссалам! Қамар, кеңінен түсіндірер болсақ, некенің басты шарттары мыналар: 1.Неке сөзі. Тұрмыс құрғалы жатқан ер мен әйел үйленбек ниеттерін сөз жүзінде білдірулері керек. Бұны «ижәб» және «қабуль» дейді(Ижәб деп – бірінші боп үйлену ниетін білдірген кісінің сөзін айтамыз. Мысалы: «Мен сізді өзіме жар етіп алдым» дегені сияқты. Ал «қабул» болса – бірінші айтқан кісінің сөзіне келісім беруі. Мысалы, «Мен де сізге жар болуды қабыл еттім» дей отырып, әлгі кісіге тұрмысқа шығуға ризашылығын білдіруі). Неке сөзі «өткен шақта», бір-біріне түсінікті тілде және бетпе-бет отырған кезде (иттихадуль мәжлис) айтылуы тиіс. Мәселен, жігіт «мен сенімен некемді қидым» немесе «сені өзіме жар етіп алдым» т.б. деуі керек, ал қыз сол жерде жауабын беруі керек.
Тағы да айта кету керек, бірінші айтылған сөз (ижәб) үйленуді, некелесуді ашық білдіруі шарт. Ал оған жауапты «қабыл еттім, разымын, келістім т.б.» (қабуль) деген сөздермен беруге болады.
Сондай-ақ, неке сөзі өмірлік некені білдіруі керек. Уақытша некелесуді білдіретін сөз некеге жарамайды. Мысалы, «мен сені бір жылға жар етіп алдым» десе, екінші тарап оған келісім берсе де, ол неке қиылған болып есептелмейді. Бұл Әбу Ханифа және көпшілік ғалымдардың тұжырымы.
2. Ақыл есі дұрыс және балиғат жасына толған болуы керек.Некелесуді ұйғарған екі жастың екеуі де балиғат жасына толған әрі ақыл есі дұрыс болуы шарт. Ақылы толыспаған бала мен есі дұрыс емес жындының некесі есепке алынбайды. Ақылы толысып, оңды-солын білетін, алайда, балиғат жасына әлі тола қоймаған ұлдың не қыздың некесі қамқоршысының рұқсат беруінен кейін ғана өз күшіне енеді. Балиғат жасына толған қыз өзінің қамқоршысының рұқсатынсыз некелескен болса, Әбу Ханифаның пікір бойынша, ол неке дұрыс болып есептеледі. Ал Имам Мұхаммәдтің тұжырымы бойынша, қиылған неке қамқоршысының рұқсатына дейін өз күшіне енбейді. Өйткені, Пайғамбарымыз (с.а.у.) қамқоршының рұқсаты маңызды екенін өзінің хадистерінде айтқан.
3. Неке кедергілерінің болмауы.Үйленгелі жатқан ерлі-зайыпты арасында шариғат бойынша некелесуге тыйым салынған жақын туыстық немесе уақытша кедергі болмауы тиіс. Мұндай кедергісі бар ерлі-зайыптылар неке қиса да некелері дұрыс боп есептелмейді. Мысалы, бірге туған болмау, сүт бауыр болмау, өзгенің некесінде болмау, жігіт өзге дін иесі болмау т.б.
4. Куәгерлердің болуы.Болашақ ерлі-зайыптылар неке қиярда мұсылман, ақыл есі дұрыс, кәмелетке толған екі ер немесе екі әйел бір ер кісіні куәгер етуі керек. Пайғамбарымыз (с.а.у.): «Куәгерлерсіз неке жоқ», – деген. Куәгерлерсіз қиылған неке шариғат бойынша неке болып есептелмейді.
5. Қызға тең келер жігіт. Үйленген жігіті теңі болмай шықса да, қиылған неке дұрыс. Десе де, Ханафи мәзһабы бойынша, қыздың үйленгісі келген жігіті: біріншіден, қыздың тегіне сай; екіншіден, мәһрін беріп болашақта нәпәқамен қамтамасыз ете алатын; үшіншіден, қыздың «діні» мен «тақуалығына» сай болғаны жөн. Өйткені, ардақты Пайғамбарымыз (с.а.у) бұл жайында: «Әйелдерді тек теңіне үйлендіріңдер...», – деген. Теңіне шықпаған жағдайда, оның қамқоршысы қызға тиер зиянның алдын алу мақсатында соттан некенің бұзылуын талап ете алады. Бірақ, ол неке дұрыс.
6. Мәһр(өтем). Қоғамдағы әйелдің беделін білдіріп, оның ақысы болып саналатын сыйақы немесе кез-келген мұсылман әйелдің үйленер алдында күйеуінен талап етіп алуға құқылы заты. Оны неке қию барысында ақшалай немесе заттай сұрай алады. Ханафи мәзһабы бойынша, неке қию кезінде ер жігіт өзінің некелесіп отырған жарына мәһр беруге міндетті. Мәһр көлемі бекітілмей немесе мәһр бермеуге келісіп, қиылған неке дұрыс. Алайда, «мәһр мисл» есептеліп берілуі тиіс. «Мәһр мисл» дегеніміз – қыздың туыстары арасында қай жағынан алғанда да өзіне тең әйелдерге берілген мәһрдің көлемі. Қамқоршысының рұқсатынсыз теңі болмаған жігітке үйленген қыздың мәһрі «мәһр мислдің» көлемінен аз болса, оны толықтырмайынша, қыздың қамқоршысы некенің бұзылуын талап ете алады.
Міне, осы жоғарыда көрсетілген неке шарттары АХАЖ-да (ЗАГС) некелесу кезінде орындалса, онда мешітке барып неке қидырмасаңыздарда (немесе неке суын ішпесеңіздерде) сіздерді некесіз, балаларыңызды «некесіз туған» деуге болмайды. Демек, АХАЖ-да некелесуді «неке» ретінде есептемей, одан туылған баланы да некесіз туылған деу қателік. Сонымен қатар, «мешітке барып неке суын ішпейінше ...» деп талап қойып жүрген кісіге айтарымыз, некенің шарттарында «мешітке барып неке суын ішсін» деген талап жоқ, демек, ол кісі қателеседі. Әлбетте, ең дұрысын Аллаһ біледі!