Мен Имам болғым келеді ол үшін не істесем болады?

Дастан

Уа алейкумуссалам, Дастан! Ықыласыңызға дән ризамыз! Имам болу үшін дін білімін алу жолына түсіңіз. Бүгінде еліміз бойынша 9 медресе мен Алматыдағы «Нұр» Қазақ-Египет ислам университеті жұмыс жасайды. Сізді құрметпен қаламыздағы «Һибатулла Тарази» медресесіне дін білімін алуға шақырамыз!

Cәлеметсіздерме: менин жасым 29 да мен бес уакыт намаз окыгым келеди,калай уйренсем болады: уакыттын узбей оку керекпе: танда жане кешке окуга боладым? рахмет

Лаура

Уа а'лейкумуссалам, құрметті Лаура ханым! Төменде намаз оқып үйрену үлгісі мен әйел мен ердің намаз оқудағы айырмашылығын жолдадық ниетіңіз қабыл болсын! Әлбетте, әр мұсылманға намаздарды өз уақыттарында оқуды парыз еткен. Әдейілеп таң намазын таңда оқып, қалған намаздарды кешке жинап оқу дұрыс емес. Мүмкін болса, сұрақтарыңызға кеңінен жауап алу үшін мешітке келіп имамдарға жолығуыңызға кеңес береміз! Аллаһ разы болсын!

Намаз оқып үйрену үлгісі

Бамдат намазы
Бамдат намазының алдымен екі рәкат сүннеті оқылады. «Бүгінгі бамдат намазының екі рәкат сүннетін оқуға ниет етттім» деп ниет етіп, дереу екі қолын екі құлағына тақап, «Аллаһу әкбар» сөзін айтып, тәкбір алады. Осыдан кейін қолдарын байлап, «Субханака Аллаһумма уә би-хамдика уә тәбәракас-мука уа та'ала жәддука уә ләә иләһә ғайрука», «Ә'узу биллаһи минаш- шайтанир-ражим, Бисмиллаһир-рахманир-рахим» дейді де, «Фатиханы» оқып, соңында іштен «әмин» дейді. Одан кейін Құраннан ұзақ бір аят яки үш қысқа аят немесе сүре оқылады. Бұдан кейін «Аллаһу әкбар» дейді де, рүкүғке барады. Бұл жерде кем дегенде үш рет «СубханАллаһил- азим» деп тәсбих айтады. Сосын «Сәми' Аллаһу лимән хамидаһ» сөзін айтып, қиямға барады. Қиямға барысымен «Аллаһумма Раббәнэ уә ләкәл-хамд» деп айтады. Бұдан кейін «Аллаһу әкбар» деп сәждеге барады. Сәждеде үш рет «Субхана Раббиял-а'ла» дейді де, «Аллаһу әкбар» деп, сәждеден түрегеліп, бір тәсбих айтылатындай уақыт отырады да, қайта «Аллаһу әкбар» деп екінші сәждеге барады. Мұнда да үш рет «Субхана Раббиял-а'ла» деп тәсбих етеді. Осылайша бір рәкат аяқталады.

Екінші сәждеден кейін «Аллаһу әкбар» деп, екінші рәкатқа бастау үшін қиямға тұрады. Түрегеп тұрып тек қана «Бисмиллаһ» пен «Фатиха» және қосымша сүре оқылады. Бұдан кейін бірінші рәкаттағы секілді рүкүғ пен сәжде жасалады. Екінші сәждеден кейін отыра- ды. Бұл - екі рәкаттық намаздың соңғы отырысы. Осы жерде «әт-тахият», «салауат», «раббанә әтина» дұғалары оқылады. Олар мыналар: «Әт-тахияту лиллаһи уас- салауату уа'таййбату, әс-сәламу а'ләйка әйюһән- нәбию уә рахмәтуллаһи уә бәрәкатуһу, әс-сәламу а'ләйна уә а'ла ибәдиллаһис-саалихин, әшһаду ән ләә иләһә иллАллаһ уә әшһәду әннә Мухаммәдән абдуһу уә расулуһ»,

«Аллаһумма салли а'ла Мухаммәдин уә а'ла әли Мухаммәд. Кәмәә саллайта а'ла Ибраһимә уә а'ла әли Ибраһим. Иннәкә хамидун мәжиид. Уә бәәрик а'ла Мухаммәдин уә а'ла әли Мухаммәд. Кәмәә бәәрәктә а'ла Ибраһимә уә а'ла әли Ибраһим. Иннәкә хамидун мәжид».

«Раббәнәә әәтинә фид-дүниә хасанатән. Уә фил- әәхирати хасанатән. Уә қинәә а'заабан-наар.» Осыдан кейін барып «әс-Сәламу а'лайкум уә рахматуллаһ» - деп алдымен - оңға, сонан соң - солға сәлем береді. Міне, осылайша екі рәкаттық намаз аяқталады. Негізі намаз осы екі рәкаттық қозғалыстан тұрады. Бұл намаздағы барлық «тәкбір», «тәсбих», «қырағатты» түгелдей құпия оқиды. Ер мен әйелдің намаздағы айырмашылықтары жайлы жоғарыда айтып өткенбіз.
Міне, екі рәкат сүннет біткеннен кейін бамдат намазының екі рәкат парызы басталады. Алдымен қамат айтылады да, парызға ниет етіледі. Осыдан кейін қолдарын көтеріп, «Аллаһу әкбар» деп, намазға бастайды. Бұл екі рәкат тұп-тура, жоғарыда өткен екі рәкат сүннет секілді оқылады. Бірақ «Фатихадан» кейін Құранды көбірек оқу - сүннет. Бұл сүннеттің азы - қырық аят. Бірақ үш аят оқыса да болады. Бамдат намазын жеке оқыған адам тәкбірлерді, «Фатиха» мен сүрелерді яки аяттарды, «Сәми' Аллаһу лимән хамидаһты» жария оқи алады.

Бесін намазы
Бесін намазының алғашқы төрт рәкат сүннетінің алдыңғы екі рәкаты дәл бамдат намазының екі рәкаты секілді оқылады. Яғни, сүннетке ниет етіп, қол байланып, екі рәкат оқып отырады. Бірақ бұл жерде әт-тахиятты оқығаннан кейін «Аллаһу әкбар» деп орнынан түрегеліп, қиямға барады. Салауат пен дұға оқылмайды. Салауат пен дұға әрқашан намаздың соңғы отырысында оқылады. Қиямға барған соң «субханака» дұғасын оқымай, бірден Бисмиллаһ пен «Фатиха», Құраннан сүре оқылады. Одан кейін рүкүғ және сәждеге барады да, сәжде жасаған соң қайта қиямға тұрады. Мұнда да бисмиллаһ, «Фатиха», аздап Құран оқылып, рүкүғ, сәжде жасап отырады. Бұл намаздың соңы болғандықтан, осы отырыс - «ақырғы отырыс» деп саналады. Міне, осы кезде «әт-тахият», «салауат», дұға оқылып, сәлем беріледі.

Ал бесін намазының парызы былайша оқылады: Сүннет оқылып біткеннен кейін қамат айтып, бесін намазының парызын өтеуге ниет етеді. Содан кейін екі қолын көтеріп, тәкбір айтып, қол байлайды да, дәл таң намазының екі рәкат парызы секілді оқылады. Бірақ түскі намаз төрт рәкат болғандықтан, екінші рәкаттан кейін отырып, «әт-тахиятты» оқиды да, «Аллаһу әкбар» деп орнынан түрегеліп, үшінші рәкатқа бастайды, Бұл жерде тек қана Бисмиллаһ пен «Фатиха» оқылады. Яғни, қосымша сүре, аят оқылмайды. Содан кейін рүкүғ пен сәждеге барады да, қайта «Аллаһу әкбар» деп, төртінші рәкатқа бастайды. Мұнда да тек қана Бисмиллаһ пен «Фатиха» оқылып, рүкүғ, сәждеге барады да, ақырғы отырысқа отырады. Бұл соңғы отырыс болғандықтан, «әт-тахияттан» кейін, «салауат» пен дұға оқып, сәлем береді. Осылайша бесін намазының төрт рәкаттық парызы аяқталады. Бұдан кейін бесін намаздың екі рәкат сүннеті оқылады. Бұл сүннетке ниет еткеннен кейін дәл бамдат намазының екі рәкат сүннеті секілді орындалады. Жеке адам бұл намазды құпия оқиды.

Намаздыгер намазы
Намаздыгер намазының парыздан бұрын оқылатын төрт рәкат сүннеті - мүәккад болмаған сүннет. Мұның әрбір екі рәкаты өз алдына жеке намаз секілді. Сондықтан бұл намазға бастарда адам намаздыгер намазының төрт рәкатына ниет етеді де, алғашқы екі рәкаттан кейін отырып, «әт-тахият» пен «салауатты» оқиды. Яғни, бұл жерде дұға оқылмайды. Міне, осыдан кейін «Аллаһу әкбар» деп, қайта үшінші рәкатқа бастайды. Бұл үшінші рәкатты бастарда намазды жаңадан бастағандай етіп, ал- дымен «субханака», «әуз'у мен бисмиллаһ», одан кейін
«Фатиха» және қосымша сүре оқып, рүкүғ пен сәждеге барады. Бұдан кейін тәкбір айтып, төртінші рәкатты бастайды. Рүкүғ пен сәждеден кейін отырып, «әт-тахия», «салауат», дұға оқып, екі жаққа сәлем береді.
Намаздыгер намазының төрт рәкат парызы дәл бесін намазының төрт рәкат парызы секілді оқылады. Айырмашылығы - намаздыгер намазына ниет ету. Бұл намаз құпия оқылады.

Ақшам намазы
Ақшам (намазшам) намазының үш рәкат парызы бесін мен намаздыгер намазының алғашқы үш рәкат намазы секілді оқылады. Алдымен ақшам намазының парызына ниет етеді де, қол көтеріп, тәкбір айтып, қол байлайды. Содан кейін жоғарыда айтылғандай екі рәкат оқылып, болған соң отырып, «әт-тахият» оқиды. Бұл - бірінші отырыс. Міне, осыдан кейін тәкбір айтып, үшінші рәкатқа бастайды. Бұл жерде Бисмиллаһ пен «Фатиха» оқылады да, сүре, аят оқылмай, рүкүғ пен сәждеге барып, ақырғы отырысқа отырады. Бұл жерде «әт-тахият», «салауат» және дұға оқып барып, екі жаққа сәлем береді. Ақшам намазында уақыт қысқа болғандықтан, қысқа сүрелер оқылады.
Ақшам намазының екі рәкат сүннеті - айна-қатесіз бамдат намазының екі рәкат сүннетіндей оқылады. Жеке адам ақшам намазы парызының екі рәкатын бамдат намазының парызы секілді жария оқи алады. Бірақ соңғы рәкатта Бисмиллаһ пен «Фатиханы» құпия оқиды.

Құптан намазы
Құптан намазының алдымен төрт рәкат сүнетті оқылады. Бұл - намаздыгер намазының төрт рәкат сүннетіндей мүәккад болмаған сүннет. Айна-қатесіз намаздыгердің төрт рәкат сүннеті секілді оқылады. Осыдан кейінгі оқылатын төрт рәкат құптан парызы да дәл бесін және намаздыгер парыз намаздары секілді оқылады. Айырмашылығы құптан намазына ниет етіледі. Осыдан кейін оқылатын екі рәкат сүннет бамдат намазының екі рәкат сүннеті секілді оқылады. Бұл жерде тек ниет өзгереді. Жеке оқыған адам құптанның алғашқы екі рәкатын жария оқи алады.

Үтір намазы
Үш рәкаттан тұратын үтір намазының оқылу тәртібі төмендегідей: Алдымен үтір намазына ниет етеді. Содан кейін қолын көтеріп, тәкбір айтып, қол байлап бастай- ды да, екі рәкаттан кейін отырып, «әт-тахият» оқиды. Осыдан кейін тәкбір айтып, орнынан тұрып, үшінші рәкатқа Бисмиллаһ пен «Фатиха» оқиды да, «әмин» деген соң, осыған жалғастырып аят немесе сүре оқиды. Осыдан кейін түрегеп тұрып, қолдарын құлағының тұсына дейін көтеріп, «Аллаһу әкбар» деп, тәкбір айтады да, қайта қол байлап, түрегеп тұрған бойы «құныт» дұғасын оқиды.
Содан кейін тәкбір айтып, рүкүғ пен сәждеге барып, ақырғы отырыс жасайды. Әдеттегідей «әт-тахият», «са- лауат» және «раббана әтина» дұғасын оқып, екі жаққа сәлем береді. Мұның дәлелі: Хазіреті Айша былай дейді:
«Аллаһ Елшісі (с.а.у.) үш рәкат үтірді оқитын. Үш рәкаттан кейін сәлем беретін». Басқа бір хадисте Аллаһ Елшісі былай дейді: «Ей, Құран иелері! Үтірді оқыңдар. Өйткені, Аллаһ жалғыз. Тақ санды жақсы көреді».

Үтір намазы Рамазанда ғана жамағатпен оқылады.
«Құныт» дұғасын білмейтін адам «Рәббәнә әәтинә...» дұғасын оқи алады.
Құныт дұғасы. Бұл - Хазіреті Омар мен ұлы Абдуллаһтан (р.а.) бізге жеткен:
«Аллаһумма инәә наста'иинукә уә настағфирукә уә нәстаһдика уә ну'мину бикә уә нәтуубу иләйкә уә нәтәуәккәлу а'лайкә уә нусни а'лайкәл-хайрә күлләһу нәшкурукә уә ләә нәкфурукә уә нахла'у уә нәтруку мәй йәфжурук.
Аллаһумма ииәәкә на'буду уә ләкә нусалли уә нәсжуду уә иләйкә нас'а уә нахфиду наржу рахмәтәкә уә нахшә а'заабәкә иннә азаабәкә бил куффари мулхиқ».

Мағынасы: «Аллаһым, біз күмәнсіз сенен жәрдем және кешірім тілеп, сенен тура жол, һидаят сұраймыз. Саған иман етіп, күнәларымыз үшін саған тәубе етіп, саған сүйенеміз. Сені барлық жақсылықтармен мадақтап, зікір етеміз. Бізге берген ырыс-берекеңе шүкір етеміз. Сені теріске шығармаймыз. Саған қарсы келгендерді теріске шығарып, олармен мүлдем байланысымызды үземіз. Аллаһым! Біз тек саған ғана құлшылық етіп, сен үшін намаз оқып, саған сәжде етеміз. Саған лайық құл болып, сенің ризалығыңды алу үшін жігерленіп, қайраттанып алға ұмтыламыз. Сенің рақымдылығыңнан үміттеніп, азабыңнан қорқамыз. Күмәнсіз, сенің азабың кәпірлерді қамтиды».

Әйел мен ердің намаз оқудағы айырмашылығы
Негізінен, Аллатағалаерменәйелдібірдейетіпжаратқан. Аллатарапынантүскенқандайдабірбұйрық, тыйымболсын, екеуінедеортақ. Алла тағала Құранда: «Намазға тұрыңдар да, зекеттеріңді беріңдер»,-деген. Демек, намаз ерге де, әйелге де бірдей бұйырылған. Дегенмен, олардың өзіндік жаратылыс ерекшеліктері бар.

Құрандағы«Намазға тұрыңдар» деген аят жалпылама түрде келгенімен, пайғамбарымыздың кейбір хадистерінде әйел затының жаратылыс ерекшеліктеріне қарай олардың кейбір құлшылық және адам арасындағы мәміле мәселелерінде өзгешеліктерін көрсеткен. Ол жайында төмендегі айырмашылықтардан аңғаруға болады:

1. Әйел заты айына бір рет келетін етеккірге яки босанғаннан кейін қырық күн бойы қан келуіне байланысты намаздарын өтемейді. Себебі Айша анамызға (Алла оған разы болсын) бір әйел келіп, етеккір кезіндегі әйелдің намазы мен оразасы жайында сұрады. Ол: «Біз Алла елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) заманында хайыз халінен кейін тазаланатынбыз. Сонда бізге оразаның қазасын өтеп, намаздың жіберіп алған қазасын өтемеуімізді бұйыратын»,-деп жауап берген.

2. Хайыз, нифастан тазарғаннан кейін оқымаған намаздарының қазасын өтеуден босатылады. Яғни осы мерзімдегі намаздарының қазасын өтемейді. Бір күні Мәдинада Муазат атты сахаба әйел Айша анамыздан: «Етеккір халіндегі әйел оразасының қазасын өтеп, намазының қазасын неліктен өтемейді?»-деп сұрады. Сонда Айша: «Сен Харурияелінен келгенбісің?»-деді. Әлгі әйел: «Жоқ. Мен ол елден емеспін, тек сол жайында сұрап білгім келеді»,-деп жауап қайырды. Сонда Айша: «Біз Алла елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) кезінде хайыз болғанда, оразаның қазасын өтеп, намаздың өтелмей қалған қазасын оқымауымызға бұйырылдық»,-деп жауап берген.

3. Сондай-ақ, ерлерге мешітке барып, жамағатпен намаз оқу абзал амал болса, әйелдерге керісінше, үйінде оқығаны жөн. Алайда, олардың мешітке баруына тыйым салынбайды. Бұған қатысты Ибн Омардан (р.а.) жеткен хадисте пайғамбарымыз (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Әйелдеріңді мешітке баруға тыйым салмаңдар. Ал олардың өз үйлерінде оқығаны абзалырақ»,-деген.
4. Ерлерге жұма намазын мешітке барып оқу уәжіп. Ал әйелдерге ол міндетті емес. Себебі Алла елшісі (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Жұма намазын әрбір мұсылман адам жамағатпен оқуы уәжіп екендігі ақиқат. Тек, мына төрт топқа: Біреудің иелігіндегі құл, әйел, сәби мен ауруға міндет емес»,-деп айтқан.

5. Әйел заты намазға тұрғанда еркектерге қарағанда киімі кең әрі денесін толық жауып тұруы қажет. Пайғамбарымыз (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Балиғат жасына толған әйелдің намазы (басын) жамылғымен жауып (оқымайынша) қабыл етілмейді»,-десе, басқа риуаятта: «Алла балиғат жасына толған әйелдің намазын орамалынсыз қабыл етпейді»,-деген.

6. Ерлердің әурет жері кіндікпен тізенің арасы болса, әйелдікі жүзі мен екі алақанынан басқа барлық жері әуретке жатады. Әрі намазда тұрғанда да аталмыш жерінен басқа денесі түгелдей жабылып тұруы тиіс. Алла тағала: «...Өздігінен көрініп тұрған жерден басқа зейнеттерін көрсетпесін...»,-деген аятқа қатысты Ибн Аббастан сұрағанда, ол: «Ол - бет пен екі алақан»,-деп жауап берген. Намазда да аталған екі жерден басқа барлық мүшесін жасырып тұруы қажет.

7. Ерлер әрбір намазды бастағанда азан мен қамат айтып оқуы тиіс. Ал әйелдерге міндет емес. Әсмә бин Бәрид (р.а.) Алла елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын):«Әйелдерге азан да, қамат айту да міндет емес»,-дегенін жеткізген.

8. Әйел кісілер ерлермен жамағат болып намаз оқығанымен, олармен бір сапта тұрып намаз оқи алмайды. Әнәс ибн Мәлік (р.а.): «Бірде Алла елшісі (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) біздің үйімізге келіп намаз оқыды. Намазды бастарда ол мені оң жағына алып, әйел адамды артқы қатарға тұрғызып оқыды»,-деген. Басқа бір хадисте:«Ерлерге ең жақсы қатар - алдыңғысы, ал жаманы - соңғысы. Әйелдерге ең жақсы қатар - соңғысы, жаманы - алдында болғаны»,-деген.

9. Сондай-ақ әйелдер ер адамдармен бірге бір имамға ұйып намазда тұрғанда, сәждеден бастарын ерлерден кейін көтергендері абзал. Әсмә бинт Әбу Бәкір (Алла әкесі екеуіне разы болсын) Алла елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Кімде-кім Аллаға және ақырет күніне иман келтірсе, (намазда) ерлер бастарын (сәждеден) толық көтеріп болмайынша (әйел адам) басын көтермесін. (Себебі әйелдер) ерлердің әурет жерін көрулері жек көрінішті»,-деп айтқанын естідім деген. Алайда ол кезде сахабалар сәждеге барғанда кейбірінің изәрі (кіндіктен төмен қарай жабылатын мата) ашылып қалатындықтан Алла елшісі (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) әйелдер ерлердің әуретіне көзі түспес үшін сақтық ретінде айтқан. Ал қазіргі таңда кей мешіттерде ерлер мен әйелдердің намаз оқитын жерлері бөлек болғандықтан, ондай қауіп жоқ. Әйсе де, хадис мәтінінде келгендей әйел адамның ер адамнан кейін сәждеден бастарын көтергені жөн.

10. Әйел адам ерлерге имамдық ете алмайды. Себебі пайғамбарымыз (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Әйел адам еркекке имамдық етпейді...»,-деген хадисіне қарай имамдық етуге тыйым салынған.

11. Бір әйел кісі намаз оқып тұрған ер адамдардың артында тұрып, имамға ұюуына рұқсат етілгенімен, жалғыз ер адамның бөтен әйелдерге имамдық етуі - мәкрүһ. Себебі пайғамбарымыз (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «(Бөтен) әйелдердің арасына кіруден сақ болыңдар»,-деп, ер кісінің бөтен әйелдермен жалғыз қалуына тыйым салған.

12. Ерлер жамағатқа имамдық еткенде алға шығып тұрса, әйелдер өз араларында бір сапта, ортасында тұрып имамдық етуіне болады. Айша анамыз (р.а.) парыз намазында әйелдердің ортасында бір сапта тұрып имамдық еткендігі жайында айтылса, Хажира бинт Хусейн: «Умму Сәләмә (р.а.) әйелдердің ортасында бір сапта тұрып, екінті намазында бізге имамдық етті»,-деген. Имам әл-Кәсәни: «Ханафи мәзһабы бойынша әйелдер өз араларында бір сапта тұрып, имамдық етуіне рұқсат етілгенімен, ұнамсыз амалға жатады. Айша мен Умму Сәләмә (р.а.) анамыздың бұлай істеуінің себебі - ерлердің көзіне түспеу, тасалану мақсатымен, өз арасында имамдық еткен»,-деген.
13. Әйел адам намазда тәкбір тахрима алғанда қолды көкірек тұсына дейін көтереді. Алла елшісі (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Ей, Ибн Уәйл! Намазды (бастағанда) екі қолыңды құлағыңның деңгейіне дейін көтер. Ал әйел - қолдарын көкірегіне дейін көтереді»,-деген.

14. Әйелдер намазда тұрғанда қолдарын көкірек тұсына қойып, жинақы тұрады. Ахмад Зафар әл-Усмани: «Әйел заты ерлер сияқты емес, қолдарын кеудесіне қояды. Себебі бұл әйелдің ықтияттылығына жақын әрекет болғандықтан, оның құқы басты мақсат»,-десе, Ибн Абидин: «Әйел мен хунаса (қос жынысты адам) қолдарын кеуде тұсына қояды»,-деген. Сондай-ақ барша мәзһаб имамдары да әйелдердің қолды кеуде тұсына қою мәселесінде бір ауыздан келіскен.
15. Сондай-ақ әйел заты жария оқылатын намаздарды іштен оқиды. Пайғамбарымыз (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Тәсбих - ерлер үшін, шапалақтау - әйелдер үшін»,-деген хадисі әйелдердің даусы ерлердің көңілін аударатындықтан тыйым салынған. Бәдр ад-дин әл-Айни: «Намазда әйел адамның дауыстап тәспих айтуы - мәкрүһ. Себебі ол ерлердің көңілін аударатындықтан фитна, бүлік тудырады. Сол себепті әйелдерге азан шақыру, имамдық ету, намазда дауысын шығарып сүрелерді оқуға тыйым салынған»,-деген.

16. Әйел адам сәждеге барғанда екі қолын ерлер тәрізді ашпай, керісінше бауырына жинайды. Себебі Алла елшісі (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) бірде намаз оқып тұрған екі әйелдің жанынан өтіп бара жатып (олар намазын оқып болған соң): «Сәждеге барғандарыңда еттің кейбір бөлігін (қолды) жерге тигізіңдер. Себебі әйел сәжде еткенде ер кісідей сәжде етпейді»,-деген.
17. Сондай-ақ, сәждеде ер адамдар қарнын тізелеріне тигізбей, арасын ашып ұстаса, нәзік жандылар ықтияттылықпен тізесіне тигізеді. Ибн Омар (Алла оған разы болсын) Алла елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «...Әйел адам сәжде еткенде жинақы тұрып, қарнын тізесіне тигізеді. Күдіксіз Алла тағала (осылай намаз оқып тұрған) әйелге қарап: Ей, менің періштелерім! Куә болыңдар, мен оның күнәсін кешірдім,-деп айтады»,-деген. Хазрет Әли ибн Әбу Тәлиб (Алла оған разы болсын) те: «Әйел адам сәждеге барғанда жерге жақын әрі омырауын денесіне жинасын»,-деген.

18. Ерлер тәшәһһуд отырысында сол аяғын жерге жатқызып, оң аяғын тік ұстап, саусақтарын құбылаға қарата қайырып тік ұстаса, әйелдер аяқтарын оң жағына жатқызып, солға қарай қисайып отырады. Бұған қатысты, Ата ибн Әбу Рабахадан Ибн Журайж: «Әйел адам намазда бір жағына қарай қисайып отыра ма?»-деп сұрады. Ол: «Иә»,-деп жауап берді де: «Әйел адам намазда отырғанда барынша жинақы отырады»,-деді. Сосын мен: «Екі аяғын да қисайтып отырғанда ерлер секілді ме, әлде сол аяғын құйымшағының астына қойып отыра ма?»-деп сұрадым. Ол: «Жинақы, аяғын құйымшағының астына алып отырады»,-деп жауап қайырды деген. Сондай-ақ Ибн Аббастан (р.а.) әйел адамның намаз оқу үлгісі жайында сұрағанда, ол: «Ол денесін жинақы ұстайды, бір жағына қарай қисайып, сол жақ құйымшағына отырады»,-деп жауап берген.

Сонымен қатар, көптеген фиқһ ғалымдары нәзік жандылардың намаз оқуындағы ерлерден айырмашылықтарының біріне рукуғқа барғанда саусақтарын тізесіне тиер-тимес етіп ұстайды. Ерлер тізесін ұстап тұрады. Ерлер тәшәһһуд отырысында саусақтарының арасын ашып тұрса, олар арасын ашпайды. Намазда көйлек жеңдерін білезіктерінен қысқа етіп кимесе, ерлер шолақ жеңмен намаз оқуларына болады деген айырмашылықтарды да атап өткен.

Байқанымыздай, жоғарыда келген Алла елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) хадистеріндегі және фиқһ ғұламаларының қойған сүннет, әдептіліктеріндегі ер мен әйелдің намаздағы айырмашылығының мақсаты біреу ғана. Әйел адам задында нәзік жаратылыс болғандықтан, оны қандай да бір көлденең жолмен келетін фитна, бүліктен, жамандықтан сақтау. Тіпті, Алла елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) көптеген сахих хадистерінде ер мен әйелдің намаздағы айырмашылығын ашық ажыратып көрсеткен. Біз бұл жерде әйелдердің намаз оқудағы үлгісі ерлердікінен бөлек деуден аулақпыз. Себебі негізгі (асли) үкімдер бәріне ортақ. Алла елшісі (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын): «Намаздарыңды менен көргендей етіп оқыңдар»,-деген.

Дейтұрғанмен де, пайғамбарымыз (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) намаздың ер мен әйелге бірдей парыздығын жалпылай айтып, әртүрлі жағдайларға байланысты әйелдердің ерекшеліктерін сақтық ретінде түсіндіріп отырған. Демек, әйел заты намазда да ибалығын сақтап, ерлерден тасалануы, жинақы тұруы қажет. Алла елшісінің (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) әйелдің ұятын қорғап, намаздағы ер мен әйелдің арасындағы айырмашылықтарды қадап көрсеткен болса, онда қазбалап, ер мен әйелдің намазында айырмашылық жоқ, бірдей оқу керек деудің жөні жоқ. Сондай-ақ бұл мәселеге қатысты мұсылмандардың арасында сүттей ұйыған бауырластықты бұзып, халық арасына іріткі салмаған абзал.

Сұрақтарға жауап берген; Тараз қалалық "Әулие-ата" мешітінің Бас имамы Ахметжан қажы Керімбек

Құрбан айтта құрбан шалудың үкімі қандай?

Фарида

Ханафи мәзһабында құрбан айтта шамасы жеткендерге құрбан шалу - уәжіп.

Уәжіптігінің дәлелдері:

Аллаһ Тағала Құран Кәрімде: «Намаз оқы және құрбан шал» (Кәусар, 108/3), - деп әмір етіп, құрбан шалудың уәжіптігін білдіреді.

Пайғамбарымыз (с.а.у.) «Кімде-кім мүмкіншілігі бола тұра құрбан шалмаса, біздің намаз оқитын жерімізге жақындамасын!» - деп бұйырған. Әрине, бұндай қатаң ескерту, кем дегенде, құрбан шалудың уәжіптігін білдірсе керек.

Пайғамбарымыздың (с.а.у.) «Құрбан шалыңдар! Өйткені, ол Ибраһим әкелеріңнің сүннеті», - деуі құрбан шалудың уәжіптігіне теріс емес. Өйткені, сүннет - «жолы» деген мағынаны білдіреді. Яғни, бізге уәжіп болған құрбан шалу - Ибраһимнің (а.с.) жалғаса келген жолы деген мағынаны меңзейді.

Құрбан шалу кімдерге уәжіп?

Құрбан шалу белгілі бір адамға уәжіп болу үшін төмендегі шарттар керек.

1. Мұсылман болу

2. Құрбан айт уақытында жолаушы болмау

3. Негізгі қажеттерден тыс нисап мөлшеріндегі қаржыға ие болу. Нисап мөлшері - 85 грамм алтын немесе осы құнға тең келетін ақша. Зекет ғибадаты сияқты құрбанның уәжіп болуы үшін нисап мөлшеріне жеткен малға бір жыл толу шарт емес.

Құрбан шалған уақытта міндетті түрде ниет ету керек. Өйткені, малды ғибадат үшін соятыны сияқты, тек қана етін пайдалану үшін де союға болады.

Құрбан қай уақыттан бастап шалынуы тиіс?

Құрбан шалудың уақыты құрбан айттың бірінші күні айт намазынан кейін басталып, айтың үшінші күні ақшамға аз уақыт қалғанға дейін жалғасады. Үзір себептерге байланысты құрбан айт намазына бара алмай қалған адамның, намаз оқып болатындай уақыт өткеннен кейін құрбанын шала беруіне болады. Пайғамбарымыздан (с.а.у.) құрбан шалудың уақытына байланысты бірнеше хадис риуаят етілген. Бәрә ибну А'зибтің риуаяты бойынша: «Аллаһтың Елшісі (с.а.у.): «Біздің бұл күнде алғашқы жасайтын - ісіміз намаз оқу, сосын қайтып келіп, құрбанымызды шалу. Кім осылай істесе біздің сүннетімізге ергені. Ал кімде-кім бұдан бұрын құрбанын шалатын болса, бұл құрбанының отбасына берілген еттен айырмашылығы жоқ. Бұның құрбан болуы мүмкін емес», - делінген. Басқа бір хадисте: «Кімде-кім намаздан бұрын құрбанын шалса, қайтадан шалсын», - деп, намаздан бұрын шалынған малдың құрбандыққа есептелмейтінін ескертеді.

Құрбандыққа қандай малдар шалуға болады?

Тек қана қой, ешкі, сиыр және түйе малдарын ғана құрбандыққа шалуға болады. Құрбан ретінде шалынатын қой және ешкі кем дегенде бір жасар, сиыр екі жасар, түйе бес жасар болуы керек. Алты-жеті айлық кепе қозы бір жасар қой сияқты семіз, етті болса, құрбандыққа шалуға жарайды. Қой мен ешкінің еркегін, сиырдың ұрғашысын шалған абзал. Елік, арқар сияқты аңдар мен тауық, қораз, қаз, үйрек сияқты құстар құрбан ретінде сойылмайды.

Бірігіп құрбан шалуға бола ма?

Қой немесе ешкіні тек қана бір адам құрбан ретінде шала алады. Ал сиыр немесе түйені яғни, ірі қараны бір кісінің жалғыз өзі үшін шалуына болатын сияқты жеті кісіге арнап, ортақ шалуларына болады. Құрбанды ортақтасып шалған уақытта әрбір адам құрбан шалу ниетімен ортақтасуы керек. Бір кісі құрбан үшін, ал екінші бір кісі тек қана етін алу ниетімен ортақтасса, шалынған мал барлық ортақтар үшін құрбан болып есептелмейді.

Құрбандыққа қандай малдар жарамайды?

Пайғамбарымыз (с.а.у.) құрбандыққа жарамайтын мал турасында: «Соқырлығы анық белгілі соқыр, ауруы белгілі аурушаң, (жүре алмайтындай дәрежеде) ақсақтығы белгілі болған ақсақ және жілігі көрінетіндей өте арық малдар құрбандыққа жарамайды» (Тирмизи, Адахи, 5), - деген.

Ханафи мәзһабының ғалымдары хадисте айтылған құрбандыққа жарамайтын малдардағы кемшіліктерге қиас (салыстыру) жолымен басқа да кемшіліктерді қосқан. Ол кемшіліктер мыналар:

• Бір көзі соқыр
• Сойылатын жерге жете алмайтын дәрежеде әлсіз
• Құлағы немесе құйрығы тумадан жоқ немесе басым бөлігі кесілген
• Тістерінің көбі түсіп қалған
• Емшектерінің басы жұлынып қалған
• Бір мүйізі немесе екеуі де түбінен сынған
Құрбан шалуы уәжіп болған кісінің құрбандық малында аталмыш кемшіліктердің біреуі сатып алғаннан кейін пайда болса немесе алған малы өліп қалса, қайтадан құрбандыққа жарайтын мал сатып алып шалуы керек. Ал өзіне құрбан шалу уәжіп болмаса да, сауап үшін шалуды ниет еткен кедей адамның сатып алған құрбанында бір кемшілік пайда болса, сол малды шала береді. Тіпті, құрбан шалуы уәжіп болмаған кедей адам бойында кемшілігі бар малды сатып алып, құрбан ретінде шалуына болады. Өйткені, кедей адамның шалған құрбандығы - нәпіл құрбан. Нәпіл ғибадатта кешірім бар.

Құрбан шалуда басқа біреуге өкілдік беруге бола ма?

Құрбандық малын мүмкіншілігі болса, мойнына уәжіп болған адамның өзі шалғаны абзал және сауабы мол. Бірақ басқа біреуге өкілдік беруіне де болады. Құрбан шалуы уәжіп кісі басқа бір адамды телефон арқылы немес хат сияқты жолдармен өзінің орнына басқа адамды өкіл ретінде құрбан шалуы үшін тағайындай алады. Өкілге «менің орныма құрбан алып, шал» деп айтылған уақытта, өкіл сол адамның атына құрбан алып шалады. Хз. Әлидің (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.а.у.) орнына өкіл ретінде құрбан шалғаны жөнінде риуаят бар.

Құрбан малы қалай шалынады?

Құрбан ретінде шалынатын малды қинамау үшін, өткір пышақ қолдану керек. Малды сою үшін жерге жатқызғаннан кейін пышақты көз алдында жалақтатып, қайрау - мәкрүһ. Ал, қинамай сою - сүннет. Пайғамбарымыз бір хадисінде былай дейді: «Малды бауыздаған уақытта жақсылап бауыздаңдар. Кімде-кім мал сойса, пышағын жақсылап қайрасын және тезірек бауыздап малды рахатына қауыштырсын» (Муслим, Сайд,57).

Құрбан ретінде шалынатын мал құбылаға қарата жатқызылып, дұға ретінде мына аят оқылады:

{إِنَّ صَلَاتِى وَنُسُكِى وَمَحْيَاىَ وَمَمَاتِى لِلَّهِ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ لا شَرِيكَ لَهُ}

«Инна салати уа нусуки уа махиаиа уа мәмәти лилләһи Раббил ‘аламина лә шәрика ләһ» (Анғам, 6/162). «Күмәнсіз менің намазым және басқа ғибадаттарым, өмірім де, өлімім де бүкіл әлемдердің Раббы Аллаһ үшін. Оның еш серігі жоқ».Одан кейін:

{الله أكْبَرُ, الله أكْبَرُ, لا إلَهَ إلاَّ اللهُ وَ اللهُ أكْبَرُ, الله أكْبَرُ وَ لِلَهِ الْحَمْدُ}

«Аллаһу әкбар, Аллаһу әкбар лә илаһа иллаллаһу, уАллаһу әкбар, Аллаһу әкбар уа лиллаһил-хамд», - деп тәкбір айтып, «Бисмиллаһи, Аллаһу әкбар» - деп бауыздалады. Тек қана құрбанның иесінің ғана «Бисмиллаһи, Аллаһу әкбар» - деуі жеткілікті емес. Құрбанды бауыздаған адам да «Бисмиллаһи, Аллаһу әкбар» - деуі керек. Әдейі ұмытпастан «Бисмиллаһ» деп айтпаса, құрбанның етін жеуге болмайды. Өйткені, Аллаһтың аты айтылып, бауыздалмаған малдың етін жеу - харам. Құрбанның иесі құрбанды бауыздайын деп жатқан қасаптың қолының үстіне қолын қойып, бірге бауыздаса, екеуінің де «Бисмиллаһ» деп айтулары керек. Сойылатын мал құрбан ниетімен бауыздалу керек. Малдың жаны шыққаннан кейін барып қана терісі сыпырылады. Жаны шықпай жатып басын кесіп алып тастау немесе терісін сыпыру - мәкрүһ.

Құрбандыққа шалынған малдың қандай ағзалары желінбейді?

Еті желінетін малдың жеті мүшесі желінбейді. Ол - харам.

1. Малдан аққан қан

2. Еркектік мүшесі

3. Ұрғашылық мүшесі

4. Еркек малдың жұмыртқалар

5. Еттегі бездер

6. Зәр торсығы

7. Өт

Құрбандыққа шалынған малдың еті мен терісі қалай үлестіріледі?

Бай болсын, кедей болсын құрбан айтта шалған құрбандығының етін жеуіне болады. Құрбандыққа шалынған малдың етін үш бөлікке бөліп тарату - мұстахап. Бір бөлігі - туған-туыс, көршілеріне бай болса да сыйға тартылады, екінші бөлігі - кедей және мұқтаж адамдарға, үшінші бөлігі - өзінің отбасына, бала-шағасына беріледі. Бірақ шалынған малды түгелдей кедей-мұқтаждарға таратуға болатыны сияқты, түгелдей өзінің отбасына қалдыра алады.

Аллаһ Тағала Құран Кәрімде құрбанның еті турасында былай дейді: «Құрбанның етінен өздерің жеңдер әрі міскіндер мен кедейлерге жегізіңдер» (Хаж, 22/28).

Пайғамбарымыздың (с.а.у.) шалған құрбанының етін қалай таратқандығы турасында Ибну Аббас былай деп риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.а.у.) шалған құрбандығының үштен бірін - отбасына, үштен бірін - кедей көршілеріне, қалған үштен бірін садақа ретінде тарататын».

Уәжіп болсын, нәпіл болсын құрбандыққа шал

ынған малдың етін, терісін, сирақ-басын және сүтін сату - мәкрүһ. Құрбан малының аталмыш бөлшектері сатылған жағдайда құны кедейлерге садақа ретінде беріледі. Құрбанға шалынған малдың ешқандай бөлшегінен қасаптың ақысы ретінде төлеуге болмайды. Хз. Әлидің былай дегені риуаят етілді: «Аллаһтың Елшісі (с.а.у.) түйелер құрбандыққа шалынған уақытта басында тұруымды және терілері мен жүндерін таратуымды әмір етті. Олардың ешбір нәрсесін қасап ақысы ретінде беруге маған тыйым салды. «Қасап ақысын біз өзіміз береміз» (Муслим, Хаж, 348), - деді.

Құрбандыққа шалынған малдың терісін кедейлерге, қайырымдылық қорларына беруге болады.

Құрбандыққа арнайы мал алып соймай, орнына сол құрбанның құнын ақшалай садақа ретінде кедейлерге беруге бола ма?

Құрбандықта қан ағызу негіз болғандықтан мал сойып, қан ағызбаса, құрбандық міндеті мойнынан түспейді.

Көз жұмған кісі үшін құрбан шалуға бола ма?

Өлген кісі өзінің атына құрбан шалуды тапсырып кетпесе де, сауабын өліге бағыштау ниетімен құрбан айт күндерінде құрбан шалуға болады. Шалған құрбанының етінен жеуіне рұқсат. Бірақ өлінің тапсырып кеткен өсиетін орындау ниетімен шалған құрбанының етінен жеуге болмайды. Етін толық садақа ретінде тарату керек.

Сұраққа жауап беруші: Тараз қалалық «Әулие-ата» мешітінің Бас имамы Ахметжан қажы Керімбек

Хиджап кию дұрыс па? Сара

Сара ханым, әлбетте дұрыс. Хиджап кию - парыз. Ал енді кейбір апайларымыз қазақта хиджап болмаған деп халықтың арасында іріткі салып жүр. Сол апайларымыздың түр-басына қарасаң салт-дәстүрден ешбір жұрнақ қалмағанын көресіз. Бастары жалаңбас, шаштарын томардай қылып төбесіне түйіп алған, қысқа етек киіп, ел-жұрттың харамға батуына себеп болуда. Сондықтан да, Сара ханым, діннің әмірі - бұлжымас, талқыланбас қағида. Ал адамның айтқаны - тек нәпсінің қалауы ғана.

Ассаламу алейкум! Сақал туралы айтып берсеңіздер. Сақал өсіргендер адасушы топтан болып табылады ма?

Ассаламу алейукум бауырым! Мұсылман адамның сақал қоюы - сүйікті Пайғамбарымыздан (с.а.у.) қалған сүннет амалына жатады. Негізінде Пайғамбарымыз (с.а.у.) сақалды өзіне жарасымды етіп жан-жағын күзеп, ұзарып кетсе, қысқартып қояды екен. «Алла елшісі (с.а.у.) сақалды алғанда жандарын қысқартқандай ұзынын да қысқартатын» деген Омар ибн Харуннан жеткен хадисті естен шығармағанымыз ләзім.
Айша анамыз (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.а.у.): «Он нәрсе адамның табиғи жаратылысынан: Мұртты басып қысқарту, сақал өсіру, мисуәк қолдану, истиншак, мадмада, тырнақты алу, саусақтардың арасын жуу, қолтықты түктен тазарту, қасағаны ұстарамен күзеу, истинжа жасау» деп айтқан болатын. Ғалымдарының осы хадиске сүйене отырып, сақал өсіруді сүннет амалына жатқызған.

Ассаламу алейкум, Имам аға! Сұрағым, қай намазда сәждеде Аллаһтан пәни өмірлік қажеттілікті сұрауға болады? Рахмет!

Самат мырза, Фетхуллаһ Гүлен туралы алып қашпа әңгімелер көп әрине. Біреулер оны Батыстың арнайы жіберген жансызы десе, біреулер оны үлкен дін ғалымы, ұстаз ретінде таниды. Әлбетте, Гүленнің ислам дінін дәріптейтін еңбектері бүкіл әлемге танымал екенін жоққа шығара алмаймыз. Тіпті қазақ тілінің өзіне бірнеше еңбектері аударылып, оқырмандарға жол тартты. Алайда бір нәрсе ашық: Кезінде ол Ватиканға барған сапарында: «Ватиканда өлсем, арманым жоқ» деп айтқан сөзін естігенде басқаша ойда боласың. Дәлел ретінде мына бір сілтемені қараңыз: http://www.youtube.com/watch?v=HF2CZHAnek4
Дегенмен, Самат мырза, адамның жүрегінде не бар екенін Алладан басқа ешкім білмейтінін ескерсек, Гүлен туралы нақты ештеңе айта алмайтынымызды мойындаймыз.

Ассаламу алейкум, Имам аға! Сұрағым, қай намазда сәждеде Аллаһтан пәни өмірлік қажеттілікті сұрауға болады? Рахмет!

Ассалаум алейукум, бауырым! Пәни жалғанның немесе мәңгілік мекеніміз болған ақыреттің қамын ойлап, бір нәрсе қалайтын болсаңыз, әуелі дәрет алып, құптан намазын оқып біткесін, екі не төрт рәкәғат намаз оқисыз. Сонсоң Аллаға мадақ айтып, сүйікті Пайғамбарымызға салауат айтып, артынан өзіңіңзге қажет тілегіңізді айтып, Жаратушы Алладан тілейсіз. Намаздың оқылу тәртібі мынадай:
Бірінші рәкәғатта 1 рет «Фатиха», 3 рет «Аятул-күрсі» оқиды. Қалған үш рәкатының әр бірінде «Фатиха» мен «Ықылас», «Фәлақ», «Нас» сүрелерін оқиды. Бір хадис шәріпте Пайғамбарымыз (с.а.с.) былай дейді: «Әркімнің Аллаһтан қалаған бір тілегі немесе адамдардан кімде-кімнің қандай бір тілегі болса, алдымен жақсылап дәрет алсын. Содан кейін екі рәкат намаз оқысын. Одан кейін Аллаһқа хамд, мадақ, Аллаһ Елшісіне салауат айтсын. Артынан мына дұғаны оқысын:

}لاَ اِلَهَ الاَّ اللهُ الْحَلِيمُ الْكَريمُ سُبْحَانَ اللهِ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظيمِ الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِين اَسْئَلُكَ مُوجِباتِ رَحْمَتِكَ وَ عَزَآئِمَ مَغْفِرَتِكَ وَ الْغَنيمَةَ مِنْ كُلِّ بِرٍّ وَ السَّلامَةَ مِنْ كُلِّ اِثْمٍ لاَ تَدَعْ لي ذَنْباً الاَّ غَفَرْتَهُ وَ لا هَمّاً إلاَّ فَرَّجْتَهُ وَ لاَ حاجَةًَ هِىَ لَكَ رِضاً قَضَيْتَها يآ اَرْحَمَ الرَّاحِمينَ{

Оқылуы: «Ләә иләһә иллал-лоһул-халимул-кәрим. Субхан-Аллаһи Раббил-а'ршил-а'зим. Әл-хәмду лилләһи раббил-а'ламин. Әсәлукә мужибаати рахматика уә азаимә мағфиратикә уәл-ғанимәтә мин кули биррин уәс-сәләәматә мин кулли исмин ләә тәда' ли зәнбән иллә ғафәртәһ уә ләә һәммән иллә фәррәжтәһ, уә ләә хәәжәтән һиә ләкә ридан иллә қадайтәһә иәә әр-рахамәр-рәхимиин». Мағынасы: «Халим (биязы) әрі Жомарт Аллаһтан басқа құдай жоқ. Ұлы арштың Раббы Аллаһты тәсбих етемін. Хамд пен мадақ әлемдердің Раббы Аллаһқа тән. Аллаһым! Рақымдылығың қажет еттірген нәрселеріңді, ап-анық кешіріміңді, әрбір жақсылыққа жеткізуіңді, әрбір күнәдан алыстатуыңды сенен тілеймін. Күнәларымды кешір! Қайғы-мұңымнан арылт! Ризалығыңа лайық қажеттілігімді бер. Ей, рақымдылардың Рақымдысы, Аллаһым!».

Сәлеметсіз бе! Менде сізге қояр сұрағым бар еді: адам қорыққан кезде немесе жаман ойға шомған кезде не деп айтуға болады? Айгүл

Айгүл ханым, адам қорыққан кезде яки шайтанның арбауына түскен уақытта мына дұғаны оқығаны жөн: Сәубәннан (р.а.) риуаят етілген хадисте Пайғамбарымызды (с.а.у.) бір нәрсе қорқытқан кезде «Һуаллаһу, Аллаһу рабби лә шәрикә ләһ/Ұлы Алла, Раббым Аллаһ. Оның ешбір серігі жоқ», - дейді екен. Амр бин Шұғайыптың атасынан риуаят етілген хадисте Алланың Елшісі қорқыныш-үрейден арылу үшін мына бір сөздерді оларға үнемі: «Әғузу би кәлимәтилләһит-тәммәти мин ғадаби уә шәрри ғибәдһи уә мин шәрри һумәзәтиш-шайтани уә ан яхдуруни/Алланың ашуынан, құлдың жамандығынан, шайтандардың азғыруынан және олардың қасымнан табылуынан қорқып, Алланың толық сөздерін (Құранды) паналаймын, - деп үйретеді екен.