Ислам ғылымхалы

Ауланған аңның етінің халал болуы үшін керекті шарттар

User Rating: 5 / 5

Star ActiveStar ActiveStar ActiveStar ActiveStar Active
 

1. Ауланған аңның шариғатта етін жеуге болатын аң болуы.


2. Аңшының мұсылман немесе кітап иесі (хрис- тиан немесе еврей) болуы. Кітап иелерінің аулаған аңдары - Аллаһтың атын айтып, ауланған жағдайда ғана халал. Иләһи кітап түспеген пұтқа, отқа, жұлдызға табынушылардың аулаған аңдарының етін жеуге бол- майды.


3. Аңға оқ атқан уақытта немесе үйретілген ит, құстарды жіберген уақытта «Бисмиллаһ» деп, Аллаһ Тағаланың атын айту. Құран Кәрімде: 
«Аллаһ  Тағаланың  сендерге үйреткен  ілімі арқылы  үйретіп, тәрбиелеген жыртқыштардың сендер үшін аулаған аңдарын жеңдер және оларды аңға жіберген уақытта Аллаһтың  атын айтыңдар...»464.
«Бисмиллаһ» сөзі әдейі айтылмаса, ауланған аңның етін жеу - харам. Ұмытылып айтылмай қалған жағдайда жеуге болады.


4. Ауланған аң тірідей қолға түссе, «Бисмиллаһ» деп бауыздау керек. Тірідей қолға түсіп, кешіктіру себебімен бауыздаусыз өліп кетсе, ол аңның етін жеуге болмайды. Бірақ қатты қансырап өлейін деп жатса, ба- уыздамаса да болады. Тірідей қолға түскен аңды міндетті түрде бауыздау шарт емес, үшкір, қырлы тас немесе

 

464 Мәида, 5/4.
 
темір сияқты нәрселермен ұрып, кішкене қанын ағызса, жеткілікті.
5. Аңшы, қаруымен атып немесе аңға үйретіл- ген ит, құстары арқылы жаралы қылған аңды қолға түсіру үшін артынан тоқтамастан қадағалап, ізіне түсу керек. Өйткені аңды тірідей қолға түсіріп, бауыздауға мүмкіншілік бар. Ал егер басқа істермен айналысып  жүріп, аң көзден таса болғаннан кейін барып, аңды өлген күйде тапса, ол аңның етін жеуге болмайды. Өйткені аң басқа себептермен өлуі де мүмкін. Бірақ аңның артынан дереу барған күннің өзінде, алған жарақатының салда- рынан өліп кетсе немесе бауыздауға үлгермей қалса, бауыздамаса да ол аңның етін жеуге болады.


6. Үйретілген аң иттері сияқты орақ тістері бар жыртқыштар ұстаған аңдардың еттерінен   иесінің беруінсіз өздері жемеулері керек. Ал ұстаған аңының етін иесі келмей жатып, өз  білгенінше жеп қойса, ұстаған аңының еті бізге харам. Өйткені үйретілген иттің ерекшелігі өзі ұстаған аңның етін жемеуінде. Пайғамбарымыз (с.а.у.) бұл турасында былай деген:
«Итті жіберген уақытта (аулаған)аңынан жесе, ол аңнан жеме. Өйткені, ол өзі үшін ұстады. Итіңді жіберген уақытта аңды өлтіргеннен кейін өзі жемесе, ол аңды же. Өйткені, ол иесі үшін ұстаған».
Бірақ бүркіт, қаршыға сияқты жыртқыш топшалы құстар ұстаған аңдарының етінен, иелері келмей жатып жеп қойған жағдайда да, ол аңның етін жеуге болады. Аңға үйретілген ит ұстаған аңының қанын ішсе, немесе иесінің беруімен ұстаған аңының етін жесе, ауланған аңның етінің халалдығына еш зиянын тигізбейді.
 
7. Аңға үйретілген ит-құстардың, денелерімен соғып немесе тұншықтырып еш жарақаттамастан өлтірген аңдарының етін жеуге болмайды. Өйткені, аңшылықта аңды жарақаттау бауыздаудың орнына жүреді. Міне, сондықтан, ауланған аңда жарақат жоқ болып қан ақпаса, бауыздаусыз арам өлген болып есептеледі.