Қазақстан - көпұлтты және көпконфессиялы мемлекет. Тәуелсіздік алған күннен бастап еліміз дін бостандығын қамтамасыз етуді өзінің басты қағидаларының бірі ретінде жариялады. Алайда осы ашық саясат кейбір теріс пиғылды топтардың ел аумағында белсенді әрекет етуіне мүмкіндік берді. Солардың бірі - салафилік ағым. Бұл мақалада салафизмнің шығу төркіні, еліміздегі таралуы, идеологиясы және қауіп-қатері жан-жақты қарастырылады.

Салафизм дегеніміз не?

Салафизм - ислам дінінің радикалды бағыттарының бірі. Бұл ағым өз атауын «сәләф» - яғни «алғашқы мұсылман ұрпақтары» деген араб сөзінен алған. Салафилер өздерін Мұхаммед пайғамбардың (с.а.у) замандастарының (сахабалар), одан кейінгі ұрпақтардың діни тәжірибесіне толықтай сүйенуші топ деп санайды.

  Бастапқыда діни жаңғыру қозғалысы ретінде пайда болған салафизм, уақыт өте келе, әсіресе ХІХ–ХХ ғасырларда, уахабилікпен астасып, саяси реңкке ие болды. Қазіргі заманғы салафилік идеология Сауд Арабиясында қалыптасқан «уахабизммен» тығыз байланысты, және ол көбіне радикалды және жихадшыл сипатта екені жасырын емес.

Қазақстандағы салафизмнің пайда болуы мен таралуы:

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары елдегі діни вакуумды пайдаланып, көптеген шетелдік діни миссионерлер Қазақстанға келіп, өз ілімдерін тарата бастады. Солардың ішінде салафилік көзқарастағы уағызшылар да болды. Бұл ағым, әсіресе Маңғыстау, Атырау, Ақтөбе, Алматы, Шымкент сияқты өңірлерде таралды.

Салафизмнің елімізде белсенді таралуының басты себептері:

* Діни сауаттың төмендігі;

* Әлеуметтік әділетсіздік және жұмыссыздық;

* Жастардың рухани ізденісі мен бағытсыздығы;

* Интернет пен әлеуметтік желі арқылы радикалды уағыздардың кең таралуы.

 Салафилік ағымның басты ерекшеліктері:

Салафилердің идеологиясы мен діни тәжірибесі Қазақстан мұсылмандары дәстүріне түбегейлі қайшы келеді. Олар:

* Қазақстан мұсылмандары ұстанатын ханафи мәзһабын мойындамайды;

* Діни басқарманы «бидғатшылар» деп таниды;

* Исламның сопылық бағытын (тариқаттарды) жоққа шығарады;

* Әйелдердің бет ашуына, мемлекеттік рәміздерге, әнұранға, тіпті сайлауға қатысуға қарсы;

* Отан қорғау, мемлекеттік мерекелерді атап өту - «ширк» деп бағаланады.

 Олардың ішінде ашық радикалдық, тіпті террористік топтарға қосылып кеткендері де бар. Кейбір салафилер сырттай бейбіт және жұмсақ көрінгенімен, тереңінде радикалды көзқарасты насихаттайды.

  Қоғам мен мемлекетке төнетін қауіп:

Салафизм тек діни емес, қоғамдық-саяси проблемаға айналып отыр. Оның қауіпті тұстары:

1. Діни алауыздық тудырады:

   Салафилер өзге мұсылмандарды «кәпір» деп айыптап, қоғам ішінде жікке бөлушілік тудырады.

2. Отбасылық құндылықтарға қауіп:

   Көптеген отбасылар салафилік көзқарастағы жастардың ата-аналарымен, бауырларымен қарым-қатынасын үзгенін айтып шағымданады. Бұл ұлт тұтастығына қауіп.

3. Радикалдануға алып келеді:

   Салафизм көптеген террористік ұйымдардың идеологиялық негізі. Қазақстандық жастардың Сирия, Ирактағы соғыстарға кету фактілері осы идеологиямен тығыз байланысты.

4. Мемлекетпен қарым-қатынасты жоққа шығарады:

   Олар мемлекетті мойындамай, зайырлы заңдарды қабылдамайды. Бұл ұлттық қауіпсіздікке қарсы әрекетке ұласады.

  Қазақстан үкіметінің ұстанымы:

Ресми түрде салафизмге тыйым салынбағанымен, мемлекет оны деструктивті ағым ретінде таниды. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы (ҚМДБ) тек ханафи мәзһабын ұстануды дұрыс деп таниды.

Дін істері комитеті мен құқық қорғау органдары салафилік насихатты шектеу бағытында жұмыстар атқаруда.

Мысалы:

* 2016 жылы Ақтөбедегі қарулы шабуылдардан кейін салафизмнің радикалды тармағы қауіпті деп танылды;

* Бірнеше өңірде салафилік бағыттағы мешіттерге мемлекеттік бақылау күшейтілді;

* Діни оқу орындары қатаң лицензиялаудан өтті.

    Қорытынды:

Салафизм — тек діни мәселе емес, ол қоғамның бірлігіне, рухани тұтастығына, тіпті мемлекеттің қауіпсіздігіне төнетін қауіп. Қазақстан зайырлы мемлекет ретінде дін мен мемлекет арасындағы тепе-теңдікті сақтауы тиіс. Бұл бағытта ең басты міндет - халықтың діни сауатын арттыру, жастарға дұрыс діни тәрбие беру, дәстүрлі ислам құндылықтарын нығайту деп санаймын. Алла Тағала елімізге ынтымақ, ауызбіршілік берсін. Еліміз аман, жұртымыз тыныш болсын.

Ахат Қайыпбергенұлы.

Әбдірашит ата мешітінің имамы.