Қазіргі әлемде діни радикализм мен экстремизм түрлі мемлекеттерде қоғамның тыныштығын бұзып, түрлі әлеуметтік және саяси мәселелерге әкеліп соғуда. Қазақстан да бұл жаһандық мәселенің өзекті болып тұрған елдер қатарына жатады. Радикалды діни ағымдар — адамдардың діни сенімдерін бұрмалап, оларды экстремистік, қоғамға қарсы әрекеттерге бағыттайтын ағымдар болып табылады. Бұл ағымдар әсіресе жастар арасында кеңінен таралып, елдегі діни және әлеуметтік үйлесімділікке қатер төндіреді.

1. Радикалды діни ағымдардың пайда болуы мен таралуы.

Қазақстанда радикалды діни ағымдардың таралуы әдетте діни сауаттылықтың төмендігі, әлеуметтік-экономикалық мәселелер және мемлекет тарапынан діни ақпараттың жеткіліксіздігімен байланысты. Осы себептерге байланысты жастар мен бейресми діни топтар арасында радикалды көзқарастардың пайда болуы ықтимал. Әсіресе соңғы онжылдықта халықаралық радикалды топтардың, оның ішінде "ИГИЛ" сияқты террористік ұйымдардың ықпалы арта түсті. Интернет пен әлеуметтік медиа арқылы жаһандық радикализм идеологиясы жастардың санасына еніп, оларды жікке бөлуге, бөлініске түсіруге себепші болды.

 2. Радикалды ағымдардың қоғамға әсері.

Радикалды діни ағымдар елдің ішкі саясаты мен әлеуметтік құрылымына теріс әсер етеді. Олар ұлттың бірлігін бұзып, қоғамдық келісім мен тұрақтылыққа қатер төндіреді. Бұл ағымдар мүшелерін өздерінің экстремистік идеологияларына бағындыру арқылы олардың өзара түсіністігін жояды. Әрі қарай бұл адамдар қауымдастықтан бөлініп, әлеуметтік өмірге қатысудан бас тартады, себебі олардың діни сенімі олардың қоғамға толық интеграциялануына кедергі келтіреді.

Радикалды ағымдардың тағы бір қауіптілігі — олар жастарды терроризм мен қылмысқа тартуы мүмкін. Бұған мысал ретінде бірқатар елдерде болған терактілер мен адам өміріне қауіп төндіретін жағдайлар мен әрекеттерді көрсетуге болады.

3. Қазақстандағы радикалды діни ағымдардың кең тараған түрлері.

Елімізде ең көп таралған радикалды діни ағымдарға жататын ұйымдар мен топтардың арасында түрлі бағыттар мен ілімдер бар. Олардың арасында:

* Салафизм: Бұл ағым дәстүрлі исламның бір тармағы болып табылады, бірақ оның кейбір негіздері исламның бастапқы құндылықтарынан ауытқып, экстремистік көзқарастарды қабылдауды талап етеді. Бұл ағымның жақтаушылары көбінесе әлемдегі барлық басқа мұсылмандарды "дұрыс" исламнан ауытқушылық деп санайды.

* Террористік ұйымдар: Әлемде террористік әрекеттер жасайтын ұйымдар, мысалы, "ИГИЛ" (Ислам мемлекеті), Қазақстандағы кейбір радикалдық топтар мен жеке тұлғалардың санасында өз идеологияларын тарату үшін белгілі бір уағыздар мен жалған ақиқаттар ұсынады. Олар жастарды исламның шынайы жолынан адастырып, өздерінің саяси мүдделеріне пайдалануға тырысады.

 4. Радикалды ағымдармен күресу жолдары.

Қазақстанда радикалды діни ағымдардың таралуына қарсы мемлекет пен қоғам бірлесіп әрекет етуі тиіс. Мұның бірнеше негізгі жолдары бар:

1. Діни сауаттылықты арттыру.

   Діни сауаттылықты арттыру — радикализммен күресудің ең тиімді жолдарының бірі. Білім беру мекемелерінде исламның шынайы құндылықтары мен діни дәстүрлерге негізделген курс бағдарламалары енгізілуі тиіс. Бұл жастарды дұрыс діни бағытта тәрбиелеуге мүмкіндік береді.

2. Мемлекеттік бақылауды күшейту.

   Мемлекет діни ұйымдардың қызметін бақылауды күшейтіп, радикалды көзқарастарға негізделген ағымдарға заңнамалық шектеулер енгізуі қажет. Бұл үшін арнайы заңдар мен шаралар қабылдануы керек.

3. Әлеуметтік мәселелерді шешу.

   Экономикалық қиындықтар мен әлеуметтік теңсіздік радикализмге жол ашады. Елдегі әлеуметтік мәселелерді шешу арқылы, әсіресе жастар арасындағы жұмыссыздық пен кедейлікті азайту арқылы радикализмнің таралуын тежеуге болады.

4. Діни және ұлттық бірлікті насихаттау.

   Қазақстанда дәстүрлі ислам мен ұлттық дәстүрлердің үйлесімділігіне негізделген рухани білім беру, түрлі діни ағымдарға қарсы тұруда тиімді болар еді. Сонымен қатар, қоғамдағы діни төзімділікті арттыру үшін түрлі конфессиялар мен этникалық топтардың арасындағы байланыстарды нығайту қажет.

5. Қорытынды.

Радикалды діни ағымдар қоғамға зиян келтіретін қауіпке айналуы мүмкін. Сондықтан әрбір азамат, мемлекеттік құрылымдар мен діни мекемелер радикализмге қарсы бірігіп күресіп, қоғамда бейбітшілік пен түсіністікті сақтауға тырысуы тиіс. Ислам мен ұлттық дәстүрлерді дұрыс түсіну, діни сауаттылықты арттыру және жастарды дұрыс тәрбиелеу еліміздегі радикалды ағымдардың алдын алу үшін маңызды қадамдар болып табылады.

Ахат Қайыпбергенұлы

"Әбдірашит ата" мешітінің имамы.