Ислам дінінде отбасы — қоғамның негізі болып табылады. Қоғамның ұстанған моральдық құндылықтары мен мінез-құлықтары отбасы ұясына негізделеді, ал отбасының тұрақтылығы мен мықтылығы — қоғамның даму кепілі. Бұл тұрғыда әйелдердің рөлі ерекше және олар тек отбасы мүшесі ғана емес, сонымен қатар ұрпақтың тәрбиешісі әрі қоғамның жарқын болашағын қалыптастырушы маңызды тұлға болып табылады.

Әйелдердің отбасы құндылықтарын насихаттаудағы міндеттері

Исламға дейінгі кезеңде арабтарда әйелдің құқығы тым төмен еді. Әсіресе, арабтар қыз балаларды тірідей жерге көметін. Өлтіруге қимағандары қыздарын ұлдарша киіндіріп, жұрттан жасырып ұстаған. Бұлайша әйел мәртебесін тым төмендету себебі, қыздар өскенде жеңіл жүріске салынып, «абыройымызға дақ түсіреді» деп ойлайтын. Шынында да исламға дейінгі жабайы араб қоғамында жезөкшелік дерті асқынып тұрды. Кейбір арабтар ұлдарын текті ету үшін әйелдерін өз қолымен ақсүйек адамның төсегіне апарып жатқызатын. Жезөкше әйелдер жүкті болып қалған жағдайда, Кайф деген сәуегей келіп, еркектердің біріне мына баланың әкесі сенсің деп, оны зинадан туған балаға әке ететін. Арабтардың «шиғар» деген некесі бойынша, қыздары бар арабтар бір-біріне қыздарын қалыңмалсыз беріп үйленетін. «Бәдел» деген неке бойынша арабтар әйелдерін бір-біріне беріп айырбас жасайтын. Күйеуі өлген жесірді туыстарының бірі зорлықпен өзіне әйел ететін. Исламнан бұрынғы арабтардың азғынданғаны соншалықты, тіпті олар өгей шешелеріне де үйлене беретін.

Ал, ислам дінінің келуімен әйелге деген зорлық атаулы күшін жойып, олар ерекше жоғары мәртебеге қол жеткізді.

Ислам мемлекеті қалыптаспай тұрып-ақ, Мекке кезеңінде Құран кәрім әйел мен еркек теңдігін былайша паш етті: «Шын мәнінде Мен сендерден еркек не әйел болсын, амал істеушілердің амалын зая етпеймін. Сендер бір-біріңненсіңдер» («әл-Имран» сүресі, 195-аят).  Пайғамбарымыз да (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) әйел мен еркектің теңдігі хақында: «Әйелдеріңіздің  сіздерде, сіздердің әйелдеріңізде  хақыларыңыз бар», - деген болатын.

Сондай-ақ, арабтардың қыздарын тірідей жерге көмуін Құран  былайша  сынға алды: «Егер олардың біреуі қызбен сүйіншіленсе (әйелінің қыз тапқанын естісе), оны ашу қысып, беті қарая  бастайды. Өзіне берілген жаман хабардың салдарынан, елден жасырынады. Оны қорлыққа шыдап ұстау немесе топыраққа көміп тастау керек пе? Олар нендей жаман үкім береді» («Нахл»  сүресі, 58-59 аяттар).

Ата дініміз осылайша,   арабтардағы  азғындық  әрекетке тыйым  салды. Пайғамбарымыздың (оған Алланың салуаты мен сәлемі болсын)  әйел затына ерекше көңіл бөлу керектігі туралы  хадистері өте көп. Солардың кейбіріне тоқталар болсақ: «Мұсылмандардың ең жақсысы, әйеліне дұрыс қарағаны», «Әйелдерге жақсы мінезде болыңыздар», - деп өсиет етті.

Исламдағы отбасы ұғымы мен оған қатысты құндылықтар нақты және түсінікті болып келеді. Әйелдер бұл құндылықтарды болашақ ұрпаққа жеткізу, тәрбие беруші рөлінде маңызды міндет атқарады. Олар үйдегі басты тәлімгерлер ретінде балаларға жан-жақты тәрбие беру арқылы олардың бойында иман, адамгершілік, тәртіп пен жауапкершілік сияқты қасиеттерді қалыптастырады.

Әйелдің Исламдағы рөлі көбінесе ана болуымен, үйдің берекесін сақтаумен және өз отбасына деген махаббат пен қамқорлықты көрсетумен байланысты. Әйелдің өз отбасында жақсылықты насихаттауы арқылы қоғамда да жақсы құндылықтардың таралуына әсер етеді. Ислам шариғаты бойынша әйелдер отбасы мүшелерінің рухани дамуына жауапты, себебі балалардың алғашқы тәрбиешісі — ана.

Қазіргі қоғамда әйелдердің рөлі және мүмкіндіктері 

Бүгінгі таңда әйелдер тек үйде отырып, отбасын тәрбиелеу ғана емес, сондай-ақ сырттағы қоғамдық өмірде де белсенді бола алады. Ислам діні әйелдердің білім алуын, қоғамға пайдалы қызмет етуін қолдайды. Дегенмен, әйелдердің сыртқы қызметі мен ішкі отбасылық міндеттерінің арасында теңгерімді табу маңызды. Исламда әйелдердің үйіндегі міндеттері мен сырттағы рөлі арасындағы үйлесімділікке ерекше назар аударылады. Қазіргі уақытта әйелдердің отбасындағы жауапкершілігін дұрыс түсінбеген немесе оған дұрыс мән бермеген адамдардың көбейіп кеткені байқалады. Олар отбасы мен қоғам арасындағы тепе-теңдікті сақтай отырып, әрбір мүшенің рөлі мен құқығын құрметтеуі қажеттігін түсінуі керек.

Триггер: «Исламдағы әйелдер құқығы немесе дәстүрдің ауыр жүгі»

Қоғамда кейде Исламдағы әйелдер құқығы мен міндеттері туралы түсінік екіұшты болып жатады. Дәстүр мен дін арасындағы шекара кейбір адамдар үшін бұлыңғыр болып көрінуі мүмкін. Әйелдердің рөлі туралы Ислам мен дәстүрдің арасы кейде шектен тыс араласуы мүмкін. Ал бұл шекараларды нақты айқындау — қоғамның ішкі тұрақтылығы мен әйелдердің құқығының сақталуы үшін аса маңызды. Әйелдер Исламның берік шариғат заңдарын дұрыс түсініп, соған сай әрекет ету арқылы өздерінің қоғамда аса маңызды рөл атқаратынын ұғынуы керек. Бұл — олардың тек отбасы мүшесі емес, сонымен қатар қоғамдағы құндылықтарды қалыптастырушы, ұрпақ тәрбиелеуші тұлға ретінде қалыптасуына көмектесетін басты фактор.

Қорытынды

Ислам және отбасы құндылықтары — бұл өмірдің әртүрлі саласында адамгершілік пен әділдікке негізделген негізгі бағыттар. Әйелдер осы құндылықтарды насихаттауда негізгі тұлға ретінде маңызды орын алады. Олардың отбасы мен қоғамды дамытудағы рөлі — тек бір ғана әлеуметтік топтың емес, бүкіл адамзаттың игілігі үшін аса маңызды. Әр әйел өзінің жауапкершілігін түсініп, отбасы мен қоғамдағы рөлін дұрыс орындай отырып, рухани бай қоғамды қалыптастыруға өз үлесін қосуы тиіс.

  Көшербаева Жанат Әмірханқызы

Жамбыл облысы Байзақ аудандық

«Байзақ баба» мешітінің ұстазы