Барлық мақтау мен мадақ бүкіл әлемнің Раббысы Аллаға ғана лайық. Алланың ардақты Елшісі, адамзаттың ардақтысы Мұхаммедке Оның отбасы мен сахабаларына салауат-сәлемдер болсын.

Алла Тағала адам баласын басқа барша жаратылыстан ерекешелендіріп, ақыл мен сана беріп, бойын тіктеп, көркем түрде жаратты. Айта берсе сөз жетпейтін көптеген артықшылықтар берді. Оның бәрін шариғат тілінде «нығмет» деп атайды. Сол нығметтердің бірі - денсаулық.

Адам баласы барында бағалай алмай, айырылып қалса таба алмайтын баға жетпес байлық та сол тәннің саулығы. Пайғамбарымыз ﷺ бір хадисінде:

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ: الصِّحَّةُ وَالْفَرَاغُ

Абдулла ибн Аббас, Пайғамбар ﷺ былай деп айтқанын жеткізеді: «Адамдардың көбі қадіріне жете бермейтін екі нығмет бар, ол – денсаулық және бос уақыт».

Сондықтан да әрбір адам денсаулығы үшін Аллаға сансыз шүкір айтып, денсаулығының барында мүмкіншілікті пайдаланып, Аллаға құлшылық, адамдарға қызмет етуге талпынуы қажет. Жастық шақ және он екі мүше саулығы уақытша ғана берілген мүмкіншілік.   

Өмірдің басы бала, ортасы адам,

Қартайып шал болған соң кетті шамаң.

Мақтап жүрген өмірің осы болса,

Үш ақ ауыз сөзбенен болды тәмам - деп Шәкәрім атамыз адамның үш кезеңін суреттей келе, жастық шақ адамның кемелденіп, денсаулығының мықты болатын уақыты екенін жырлаған.

Абыз ақсақал Әсет биге айтқан өсиетінде, әрбір нығметтің қадірін жанымызға батқанда ғана түсінетінімізді ескертіп;

«Аяқ-қолдың қадірін ақсағанда білерсің.

Отыз тістің қадірін қақсағанда білерсің.

Қызыл тілдің қадірін тоқтағанда білерсің» деген екен.

Адам баласына Алладан берілген баға жетпес нығметі денсаулықты бағалаудың және оны сақтаудың бір жолы, айнала қоршаған ортамыз бен дене мүшеміздің тазалығын сақтау және ішкен-жеген тамағымыздың да тазалығын қадағалау басты міндет.

Біріншіден,  өз жеріміздің, тұрған мекеніміздің таза болуына, жұртшылық демалатын және көп жүретін жерлер мен сулар, орман мен тауларда тәртіп сақтап, тазалығына өз үлесімізді қосу, өзіміз үшін де болашақ ұрпағымыз үшін де пайда. Шариғатымызда ағаш отырғызу өте жақсы әрі сауапты амалдардан. Өскен ағаш көшеміз бен даламызға көрік бергенімен қатар, ауаны тазартып, денсаулығымызға да пайдасы орасан.

Анас бин Малик деген сахаба (Алла Одан разы болсын) Пайғамбарымыздың ﷺ былай деп айтқанын риуаят етеді:

«Егер қиямет қайым келсе, біреуіңнің қолыңда құрма көшеті болса, шамасы келсе, соны ексін» - деп әмір еткен. Қиямет қайым басталып, дүниенің астаң-кестеңі шығарын біліп тұрса да ағашты егіп үлгеруді өсиет етуі, ол амалдың сауабының қандай дәрежеде екенін байқауға болады.

Денсаулығымызға кесірін тигізетін бірден-бір зиянкес адамның күнделікті ішіп-жейтін ас-ауқатын дұрыс таңдамауы. «Ауру астан, дау қарындастан» демекші, мұсылман адам ішіп-жейтін асының тазалығына назар аудару керек. Біріншеден, ол адал яғни шариғат рұқсат беретін хәлалдан екенін қадағалау. Алла Тағала тыйған барлық нәрсе – харам, ал барлық харам денсаулыққа зиян. Ал, харам нәрсені адал деп айту адамды діннен шығарады. Өзі жаратқан пендесіне ненің пайда ненің зиян екенін Жаратушының Өзінен басқа кім жақсырақ біледі?!

Ибн Кәсир кейбір ғалымдардың сөзін жеткізіп былай дейді: «Алланың халал еткен нәрселерінің әрбірі жақсы саналады әрі ол адам баласының ағзасы мен дініне пайдалы. Ал әрбір харам еткен нәрсесі лас есептеледі әрі ол адам ағзасы мен дініне зиян келтіреді»[5].

Қазіргі уақытта басқа халықтан тарап, біздің еліміздің халқына соның ішінде мұсылмандар арасында да етек алып, үйреншікті әдетке айналған шылым тарту мәселесі жайында  Құранда айтылмағандығын алға тартып, өзін ақтап жатады. Әрине ол заманда темекі тарту әдеті болмаған соң, ашық айтылмаса да, жанамалып түсінетін аяттар мен хадистерден оның да мұсылманның өмірінде орыны жоқ екенін байқаймыз. Түбінде залалы бар, денсаулықтың бұзылуына себеп болатын, өмірімзге қауіп төндіретін амалдарға шариғатымыз тыйым салады. Құран аяттарының бірінде Алла Тағала былай деп бұйырады:

وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ

«...Және өздеріңді-өздерің өлтірмеңдер..

Егер адамның өліміне себеп болған нәрсе темекі немесе сол сияқты зиянды, улы нәрселер болса, онда оның ақырғы дүниедегі жағдайы да жақсы емес екенін Пайғамбарымыз ﷺ хадисте былай түсіндірген:

«Кімде-кім өзін өткір затпен өлтірсе, қолындағы өткір зат тозақта мәңгіге қарнына қадалады. Кімде-кім өзін у ішіп өлтірсе, ол тозақта мәңгілік у жұтады. Кімде-кім өзін таудан тастап өлтірсе, тозақта мәңгі бақи құлайды». Оның залалы туралы айтылып та, жазылып та жатыр. Оны естімеген, оқымаған адамның өзі, әр бір қорап темекіні сатып алған сайын сыртындағы анық жазуы, оған қоса денсаулыққа тигізетін орасан зор қатерін суреттеген қорқынышты бейнелердің өзі дәлел.

Құранда тыйым салынған, хадистерде зұлымдығы ескертілген нәрселерлерден мұсылман баласы бойын аулақ ұстағаны бұл дүниенің ғана емес, о дниесінің жарқын болуына себеп болары ақиқат. Қазіргі уақытта әлем ғалымдары дабыл қағып, бұл кеселден айығудың жолын іздестіруде. Олардың келтірген деректері адам шошырлықтай. Соның бірі ретінде ғаламтор бетінде жарық көрген «Темекінің мыңнан артық зияны» атты мақаланың үзінідісін ұсынып отырмыз:

 Жыл сайын дүние жүзінде темекі шегудің салдарынан 4 млн. адам қайтыс болады екен. Мұны жыл бойына әр күн сайын 25 авиалайнер апатқа ұшырап, сол себепті түгел ажал құшқан пассажирлердің санымен салыстыруға болады. Бүгінде жер шарында 1,2 млрд. адам темекі шегетін көрінеді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының дерегі бойынша, 1997 жылы темекіден 3 млн. адам қайтыс болған болса, бұл көрсеткіш жыл сайын 33 пайызға өсіп отырған.

 Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының есебіне жүгінетін болсақ, егер жағдай өзгермесе, онда таяу жылдарда жарты миллиард тірі адамның түбіне темекі жетуі мүмкін көрінеді. Бұл қолайсыз мәлімдеме үрейлендіріп, үркіту үшін емес, нақты факт негізінде жасалып отыр. Ал, Қазақстанға келер болсақ, қазіргі уақытта 5 миллионға жуық адам темекі шегеді екен. Оның басым бөлігі орта жастағы адамдар. Адамдар бір Аллаға ғана құлшылық жасауға бұйырылған және Оның тыйым салған нәрселерінен сақтануға тиіс еді, бірақ, оған қарамастан, осы күнәлі істі жалғастырушыларды жоғарыдағы мәліметтің селт еткізбейтіні түсініксіз болып отыр. Темекі тартатын адам күніге орта есеппен 200 рет, айына 6 мың рет, жылына 72 мың рет ішке түтін тартса, ал 45 жастағы адам өмір бойына 2 млн. рет темекі тартады деседі.

Өзімізді және ұрпағымызды өмірдің әртүрлі жағдайларна дайындау үшін денсаулығымызды сақтау үшін соған лайықты салауатты өмір салтын ұстануымыз керек.

كَتَبَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ إِلَى أَهْلِ الشَّامِ أَنْ عَلِّمُواْ أَوْلاَدَكُمُ السِّبَاحَةَ وَالرَّمْيَ وَالْفُرُوسِيَّةَ

Әділетті халифа Омар (р.а.) Шам еліне жазған хатында: «Өз балаларыңа садақтан оқ атуды, суда жүзуді және атқа мінуді үйретіңдер», – деген.

Денсаулығымыз сыр берсе, оны өз уақытында емдеу де мұсылманның міндеті. Ал Алла мені сынау үшін ауру берген екен деп, қолымыздан келе тұра шамамыз жете тұра оны асқындырып алсақ, өзімізден басқа кім кінәлі болмақ. Шариғатымыз аурудан Аллаға жалбарына шипа тілеп, оның емін іздеуді талап етеді.

Пайғамбарымыз ﷺ бір хадисінде:  «О, Алланың құлдары! Емделіңдер, себебі дертті жаратқан Алла оның шипасын да жаратқан. Тек кәріліктің емі жоқ» - деген хадисін ұстана отырып, қазіргі таңдағы дамып жатқан медицинаның қызметтерін, сондай-ақ Пайғамбарымыз үйреткен емдік амалдарды және де Құрандағы шипа аятары мен хадистерде келген шипалық дұғаларды пайдалана отырып емделу, денсаулықты нығайту сауапты да міндетті амал екенін біле жүрейік.

أَبو هُرَيْرَةَ رضِيَ الله عنهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : الْمُؤْمِنُ الْقَوِىُّ خَيْرٌ وَأَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِ الضَّعِيفِ وَفِى كُلٍّ خَيْرٌ احْرِصْ عَلَى مَا يَنْفَعُكَ وَاسْتَعِنْ بِاللَّهِ وَلاَ تَعْجِزْ وَإِنْ أَصَابَكَ شَيءٌ فَلاَ تَقُلْ لَوْ أَنِّى فَعَلْتُ كَانَ كَذَا وَكَذَا. وَلَكِنْ قُلْ قَدَرُ اللَّهِ وَمَا شَاءَ فَعَلَ فَإِنَّ لَوْ تَفْتَحُ عَمَلَ الشَّيْطَانِ

Әбу Һурайра (р.а.): «Күшті мұсылман әлсіз мұсылманға қарағанда жақсырақ, әрі Аллаға ұнамдырақ. Бірақ, екеуінде де қайыр бар. Өзіңе пайдалы дүниеге ұмтыл, Алладан жәрдем сұра, дәрменсіздік танытпа. Бір жағдайға тап бола қалсаң, «Егер мен былай істегенде былайша-былайша болар еді» деп айтпа. Алайда: «Алла Тағала жазды, Оның қалауы болды», деп айт. Өйткені, «егер» деген сөз шайтанға жол ашады», деген хадисті риуаят етеді.

Хадисте айтылғандай: «...ауру келмей жатып, денсаулықтың қадірін біл...»,-дегендей Алла Тағаланың берген денсаулығын қадіріне жетейік. Қадірін білу бұл денсаулықты тиісті орнына жұмсау. Құлшылық ету, білім алу және қоғамда пайда тигізу сияқты.

 asyldin.kz