Қазіргі таңдағы пластикалық операциялар хақында.

Алла тағала Құран Кәрімде: «Адам баласын ең көркем мүсінде жараттым»,- дейді. Расында, біздің түр-тұлғамыз бен тік жүруіміз жер бетіндегі өзге аң-жануарларға қарағанда сымбатты екені айдан анық. Ал, жалпы, адами тұрғыдан алғанда, Жаратушы Иеміз байлық, мансап секілді, сұлулықты да біреулерге сынақ ретінде армансыз беріп қойған да, біреулерге оны бермеген. Сұлулар (әсіресе, ару қыздар) өздерінің бұл аманатын қалай, қандай мақсатқа пайдаланады деп сыналады екен.

Әрине, Ислам дінінде тән сұлулығы ешқашан бірінші орынға қойылған емес. Дегенмен, қазақта ақыл-санасы да, әдемілігі де кәміл жандарды «Ақылына көркі сай» деп жататыны белгілі. Алайда, бүгінгі таңда ішкі рухани байлықтан гөрі сыртқы материалдық байлықты, жан сұлулығынан гөрі тән сұлулығын артық көретін «өркениетті» адамдар қатары көбейгені рас. Сондай жандар өздерінің сыртқы түр-мүсіндерінің сүйкімді көрінуі үшін небір әдіс-амалдарды жасауға ойланбай-ақ барып жатыр. Соның бірі - қазір кеңінен таралған пластикалық операциялар.

Пластикалық операция - Алла тағала жаратқан тәніңді пышақтың көмегімен өз-герту деген сөз. Ол грек тіліндегі «plastikos», яғни «форма беру» деген сөзден шыққан. Әу баста пластикалық операциялар егер дененің туа бітті бір кеміс жері не артық тұстары болатын болса немесе қайғылы жағдай-ларға байланысты зақымданған жерлерін қалыпқа келтіру үшін жасалынатын болған. Бірақ, кейін әдемі болуға талпынған адамдар, соның ішінде, әсіресе, халықтың көз алдында жүретін өнер адамдары он екі мүшесі сау бола тұра, Құдай жаратқан дене мүшесін одан бетер «әдемілеу» және қартаюға «тосқауыл» қою үшін де пластикалық операцияларға жүгінетін болып алды.

Егер Шариғат талаптарына көңіл ау-дарар болсақ, Ислам дінінде де тек тәннің кемістігін жою мақсатында ғана мұндай әдіске баруға рұқсат етіледі. Ал тәнді қолдан өзгертуге Исламда қатаң тыйым салынған. Мұны мұсылмандар Алланың жаратқан ісіне араласу деп санайды. Құран Кәрімде: «Әлбетте, Алла сендерге аманаттарды өз иелеріне тапсыруға бұйырады» («Ниса» сүресі, 58-аят),- делінген.Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) бір хадисінде Оның (с.ғ.с.) әдемі, әрі жас көріну үшін тістерін егеумен қайрайтын әйелдерді және терілеріне сурет (татуировка) салғандарды лағнеттегені туралы айтылады.

Жалпы, Ислам діні мұсылмандарды өз түр-сымбатына қарап жүруге, таза да жинақы болуға үндейді. Бұл талап әйелдерге де, еркектерге де қатысты. Алайда, Алла жаратқан дене мүшелерді өзгертуге дейін сәнденуді дініміз құп көрмейді. Соның ішінде пластикалық операциялардың көбісі де негізінен харам тірлікке жатады.

Ал, бүгінгі таңда мұндай операциялар қалай атқарылуда? Олардың нәтижесі мен салдары қандай? Пластикалық операция дегенде, көз алдымызға ең алдымен жұрттың алдына көп шығатын шетел әншілері келеді. Қазіргі дамыған медицина адамның он екі мүшесінің қайсысын болсын, қалағанынша не сопайтып, не опайтып бере алады. Алайда, сол пышақ тиген мүшелердің бәрі бірдей кейін жақсы болып жазылып кетіп жатқан жоқ.

Осы жерде, жалпы, пластикалық хирургияның түрлеріне бір шолу жасап өтелік, бұлар: липосакция (артық майды алып тастау), ринопластика (көне грекше «rhinos» - мұрын, яғни мұрын пішінін өзгерту), блефаропластика (грекше «blepharon» - көздің қабағын өзгерту), отопластика (құлақтың пішінін өзгерту), бетті тазалау (безеуді кетіру, әжімдерді тегістеу, салбырап тұрған терілерді тартыру, т.б.), лабиопластика (ерін пішінін өзгерту), дененің бір кемшілігігін жою үшін өз майын өзіне пайдалану, омырауды өсіру және пішінін өзгерту, флебэктомия (варикозалық тамырларды жою), круропластика (аяқты түзету), глютеопластика (бөксенің пішіні мен көлемін өзгерту), абдоминопластика (қарындағы артық терілерді алып тастау), т.б. Бұған денеге әртүрлі татуировкаларды салу мен арықтаймын деп неше түрлі дәрілерді ішуді қосыңыз. Санай берсеңіз, пластикалық операциялардың түрлері бұдан да көп. Біз, тек ең негізгілерін мысалға алып отырмыз.

Пластикалық операциялардың жасалу жолдарын оқып отырсаңыз, кейде тіпті жаның түршігеді. Жалпы, операцияны жасар алдында хирургтер адамға мұның не екенін, қандай жағдайға әкеп соғуы мүмкін екендігін айтып түсіндіруге міндетті. Дененің әр тұсындағы артық майларды кесіп алып тастау, «бүркіт» мұрындарды сүйегін сындыра отырып тегістеу, қыздардың омырауларына силикон деп аталатын химиялық элементті салу арқылы оны шар сияқты етіп үрлеу, әйел босанғаннан кейін қарнындағы артық теріні алып тастау, әжімдерді кетіру үшін бет терісін бір шетінен тарттырып тігу немесе тері астындағы бұлшықеттерді орнынан қозғау, т.б. күрделі де қиын операцияларды ойлаудың өзі ауыр. Силиконмен омырауды өсіру әдісі өткен ғасырдың 60-жылдары алғаш рет АҚШ-та жасалына бастаған екен. Кейін осындай операция жасатқан қыздардың 74 пайызы әртүрлі сүт безі ауруларына шалдығып, қайғылы жағдайларға душар болған көрінеді. Америкада мұндай оталарды жасауға 1992 жылы тыйым салынғанмен, 2006 жылы қайта рұқсат берілді.

Пластикалық операцияны жасатқан «жұлдыздар» жөнінде сөз қозғалғанда, ең алдымен, ауызға ілігетіні - әйгілі әнші Майкл Джексон екені рас. Мәліметтер бойынша, ол шамамен 10 рет пластикалық хирург үстеліне жатқан. Бірнеше мәрте өзінің бет-әлпетін «қорлаудың» кесірінен ол таяуда ұсқыны не еркек, не әйел екені ажырағысыз күйде көз жұмды. Дұрысын айтқанда, Майкл Джексон қара өңді еркектен гөрі, ақ өңді сүйкімсіз әйелге көбірек ұқсайтын-ды.

Әйгілі американ әншісі бүкіл жастық шағын қара өңді күйінде өткізді. Өткен ғасырдың 80-жылдары оның әндері бүкіл әлемге тарап, атағы дүрілдеп тұрған еді. 1982 жылдан кейін оның терісі кенеттен ағара бастады. Алғашында Майкл бұны витилиго дейтін аурудың салдарынан деп түсіндірген. Алайда, кейін әншінің пластикалық операциялар жасатқаны жария етілді.

Ол соңғы жылдары ән айту үшін халық алдына шыға бермейтін болды. Өйткені, «мүйіз сұраймын деп құлағынан айырылғандықтан», өзін жұрт назарынан тасада ұстауға тырысатын сияқты. Бет-жүзіне бірнеше операция жасатқанының кесірінен, көздері сүйкімсіз болып кеткен, сондықтан ол қайда барса да көзілдірігін тастамайтын. Ал Буратиноға ұқсайтын мұрнының ішіне арнайы тіреуіш салып жүреді екен. Өйткені, оны алып тастаса, үшкір мұрны салбырап қалатын көрінеді. Бірде көрермендердің алдында ән айтып тұрып, мұрнының ішіндегі тіреуіші түсіп кетіп, ыңғайсыз жағдайға ұшыраған.

Сәтсіз пластикалық операция жасатқандардың қатарында Ресей әншісі Валерий Леонтьев те бар. Пышақтың көмегімен жасаруды көздеген әнші көз қабағының терісін тарттырған. Алайда, операцияны жасаған дәрігерлердің қателіктері кесірінен Валерийдің қабағына зақым келген. Қазір әртіс бір көзін толықтай жаба алмайды, тіпті түнде де «бір көзбен» ұйықтайды екен.

Танымал американ әртісі Мэрилен Монро мұрнына пластикалық операция жасаймын деп, сәтсіздікке ұшыраған. Ресей әншісі Людмила Гурченко да 70-ке келген шағында ринопластика (яғни мұрын операциясы) жасатуға бел буған еді. Алайда, кейін ол бұдан опық жеді. Кәрі адамның мұрнындағы тыртығы тегіс жазылып кетпей, тіпті қалың етіп бояу жаққанның өзінде ол анық көрініп тұратын болды. Өйткені, Гурченконың танымал әншілігін сыйлаған хирургтер бұл операцияның бір заңынан аттап кеткен болатын: неге десеңіз, ринопластиканы негізі 35 жастан асқан адамдарға жасауға тыйым салынған екен. Міне, мұның бәрі байыбына бармай жатып істелген пластикалық операцияның нәтижесі. Бұған тым құмар жандар осы оқиғаларға қарап сабақ алса болады. Өйткені, пластикалық операцияны жасатқаның үшін сен ақша төлеп қана қоймайсың, кейін денсаулығыңды да «төлеуге» тура келуі ғажап емес.

Жоғарыда айтып өткеніміздей, көп адамдар пластикалық операцияны қартаюға тосқауыл қою үшін де жасатады екен, яғни олар зымырап өтіп жатқан уақытты «тоқтатқысы» келеді. Бірақ, ол қартаюға мүлдем тосқауыл қоймайтыны белгілі. Мәселен, беттегі әжімдерді теріні тарттыру арқылы кетіретінін айттық, алайда, ол бар болғаны 3-4 жыл ғана әжімсіз жүреді де, сосын қайтадан терісі қыртыстана бастайды. Өйткені, бұл емдеу емес, жай көзбояушылық қана ғой. Ал егер тері астындағы бұлшықеттерді қозғау арқылы әжімді кетірсе, мұның нәтижесі әрі кетсе 15 жылға дейін созылатынын айтады мамандар. Сол сияқты силиконмен омырауды өсіру де, аяқты бұлшықеттерін тарттыру арқылы түзету де, басқа да көптеген операциялар түрлері тек уақытша дүниелер.

Әрине, бүгінгі таңда соңғы үлгідегі медицинаның көмегімен, мұндай оталарды денеге аз зақым келтіре отырып және пышақтың тигенін білдіртпей жасау ісі жетілу үстінде. Өйткені, пластикалық операциялар қазір әлемдегі нағыз бизнестің көзі болып алды. Мәселен, АҚШ-тың өзінде жылына шамамен 1,5 миллион адам әртүрлі деңгейдегі пластоперацияларды жасатады екен. Жалпы алғанда, американдықтар бұған жылына 7 миллиард долларды шығындайды. Мәселен, мұрын пішінін түзету - $3 мың, омырау операциясы - $3,5 мың, құлақ пішінін өзгерту - $2,2 мың, бет терісін тарттыру - $5 мың тұрады екен. «Сұлулық әлемді құтқарады» деп, ақшасы барлар пластикалық операция үшін осыншама көк қағаздарын шашумен әлек.

Денеге сурет салу (яғни татуировка) да осындай операциялардың бір түрі. Турасын айтқанда, бұл - мүлдем харам тірлік. Бұған қатысты жоғарыда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) хадисін келтіріп өттік. Адамның тәні - бізге берілген Алланың аманаты. Оған шимайлап сурет салу - аманатқа қиянат жасағанмен бірдей.

Татуировка - Тынық мұхитындағы сансыз аралдарды мекендейтін аборигендердің «татау» (яғни, сурет) деген сөзінен шыққан. Бұны ғылыми айналымға енгізген - әйгілі саяхатшы Джеймс Кук екен. Аборигендер Американың үндістері секілді үстеріне небір шашақтарды тағып, терілерін тесіп сурет салатын болған. Міне, бүгінгі «өркениетті» адамдардың (атақты әншілер, әртістер, т.б.) денелерін татуировкалап жүргені - сол ортағасырлық жабайы халықтардың «татаулары» болып табылады.

Мамандардың айтуынша, татуировакалардың қандай түрі болмасын денеге зиянды. Өйткені, оның бояуының құрамында денатурат (спирт түрі), метил спирті, этиленгликоль, альдегидтер, т.б. зақым туғызғыш заттар болады. Егер сурет салынған теріге күннен қорғайтын кремдер, ауруды басатын дәрілер жақса, синтетикалық киімдер кисе, кейбір косметика түрлерін жақса, ол өмір бойына аллергия беруі мүмкін. Татуировканың көлемі үлкен болған сайын, оның залалы да соншалық мол болады. Суретті инемен шаншу арқылы салатындықтан, бұдан теріге қатты зақым келеді. Сурет салынған жердегі тері өз қызметін атқармай қалуы да мүмкін. Бұл әртүрлі тері ауруларының туындауына себепші болады. Сондықтан, татуировкаға Ислам дінінде қатаң тыйым салынған.

Әрине, жоғарыда айтқанымыздай, пластикалық операциялардың бәріне бірдей күйе жағып, харамға жатқызудан аулақпыз. Олардың пайдалылары да бар екенін тілге тиек еттік. Тек көпшіліктің назарын аударту үшін дене мүшелерін пышаққа іліктіретіндердің ісін мүлдем құптауға болмайды. Бүгінгі таңда Қазақстанда да пластикалық операциялар жақсы жолға қойылған. Дегенмен, олардың қауіпті екендігін, сәл ғана қателіктің құны орасан болатынын халыққа, әсіресе, жастар қауымына көбірек уағыздау міндетті.

Қасиетті Құранда: «Сөз жоқ, мен сенің пенделеріңнің мәлім бөлігін игеремін,- деді шайтан. Сөйтіп, оларды аздырамын, құрғақ қиял қудырамын... Құдай жаратқан нәрселерді міндетті түрде өзгертіңдер деп әмір етемін,- деді» (4:118-119) деген аяттар бар. Тек мүсінін сұлулау үшін ғана пластикалық операция үстеліне жататындардың әрекетін де құрғақ қиял қуу мен көзбояушылық демеуге амал жоқ. Құранда айтылғандай, бұл - шайтанның әміріне бағынушылық екені айдан анық.

«Сонан соң, міне, сол Күнде, әлбетте, нығметтер туралы жауапкер боласыңдар» («Тәкәсүр» сүресі, 8-аят),- деген Алла тағаланың әмірін әрқашан орындауға тырысайық, ағайын!

Ескендір ТАСБОЛАТОВ