Пайғамбарымыздың (с.а.у.) дұғадан кейін бет сипағанына байланысты және «сипаңдар» деп бұйырған көптеген хадистері бар. Мысалы,

عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ

كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا رَفَعَ يَدَيْهِ فِي الدُّعَاءِ لَمْ يَحُطَّهُمَا حَتَّى يَمْسَحَ بِهِمَا وَجْهَهُ

Бұл хадис Омардан (р.а) риуаят етілді. Ол былай деді: «Пайғамбарымыз (с.а.у.) қолдарын дұға ету үшін көтерер болса, оны жүзіне сипамай түсірмейтін еді»[1].

عن ابن عباس رضي الله عنهما ، قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : «إذا سألتم الله فاسألوه ببطون أكفكم ، ولا تسألوه بظهورها ، وامسحوا بها وجوهكم »

Хадисті Ибн Аббас риуаят етті. Ол былай деді: «Пайғамбарымыз (с.а.у.): Алла Тағаладан  тілеген кезде алақандарыңның сыртымен емес, ішімен тілеңдер және алақандарыңды жүздеріңе сипаңдар деді»[2].

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا دَعَوْتَ اللَّهَ فَادْعُ بِبَاطِنِ كَفَّيْكَ وَلَا تَدْعُ بِظُهُورِهِمَا فَإِذَا فَرَغْتَ فَامْسَحْ بِهِمَا وَجْهَكَ

 Хадисті Ибн Аббас риуаят етті. Ол былай деді: «Пайғамбарымыз (с.а.у.): Алла Тағаладан тілеген кезде алақандарыңның сыртымен емес, ішімен тілеңдер және алақандарыңды жүзге сипаңдар деді»[3].

Жоғарыдағы келтірген хадистердің барлығының дәрежесі әр хадисті жеке алғанда «әлсіз». Бірақ әлсіз хадис басқа да риуаяттармен келер болса, бірін-бірі қуаттағандықтан хадистердің жалпы топтамасы «хасан» дәрежесіне жетеді.

Ал «хасан» дәрежесіндегі хадиспен амал етуге әбден болады. Сахих Бухариге «Фатхул-бари» атты 15 томдық түсіндірме жазған Хафиз ибн Хажар әл-Асқалани өзінің «Булуғул-Марам мин әдиллатил-әхкам» атты еңбегінде жоғарыдағы бет сипауға байланысты Тирмизидегі хадисті келтіргеннен кейін: «Бұл хадис басқа да жолдармен келген, мысалы, Ибн Масғудтан. Сондықтан бет сипауға байланысты хадистердің топтамасы бұл хадистің «хасан» болуын қажет етеді» деген. Ғалым Мухаммед ибн Исмағил әс-Санғани «Булуғул-Марамға» түсіндірме етіп жазған «Субулус-Сәлам» атты кітабында Ибн Хажардың осы сөздерінен кейін: «Бұл жерде дұғадан кейін бет сипаудың шариғатта бар екенін көреміз» дейді[4].

Имам ән-Нәуауий «әл-Мәжмуғ» атты еңбегінде «дұғадан кейін бет сипауды» дұғаның әдептеріне жатқызған[5].

Сондай-ақ кейбір сахабалар дұға жасағаннан кейін алақандарымен беттерін сипаған. Имам әл-Бұхаридің «Әл-әдабул-мұфрад» атты кітабында Әбу Нуъаймның: «Ибн Омар (Абдуллуһ) мен ибн Зубәйрдің дұға жасағандықтарын әрі алақандарымен беттерін сипағандықтарын көрдім» дегені сахих жолмен риуаят етілген[6].

Пайғамбарымыздың басқа бір хадисінде дұға үшін жайылған қолдың Алла Тағаланың рақымы мен шарапатынсыз кері қайтарылмайтындығы айтылған.

عن سلمان الفارسي ، عن النبي صلى الله عليه وسلم ، قال : « إن ربكم حيي كريم يستحيي من عبده إذا رفع يديه إليه أن يردهما صفرا »

«Сендердің Раббыларың ұлы ұят иесі әрі жомарт. Сондықтан қолдарын дұға үшін жайған уақытта оны  бос (рақымы мен шарапатынсыз) қайтаруға құлынан ұялады»[7].

 Міне, сондықтан дұға жасаған адам бетін сипаған уақытта  алақанындағы Ұлы Жаратушыдан келген береке мен шарапатты  өзінің ең қасиетті ағзасы - бетіне тәбәрік етіп жатқандай болады.

Бұған қоса, Пайғамбарымыз (с.а.у.) алақанын жайып «ықылас», «фалақ», «нас» сүрелерін оқығаннан кейін жүзіне, денесіне сипағаны жайлы көптеген сахих хадистер бар. Мысалы,

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ نَفَثَ فِي كَفَّيْهِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَبِالْمُعَوِّذَتَيْنِ جَمِيعًا ثُمَّ يَمْسَحُ بِهِمَا وَجْهَهُ وَمَا بَلَغَتْ يَدَاهُ مِنْ جَسَدِهِ ...

Хадис Айша анамыздан риуаят етілді. Ол былай деді: «Пайғамбарымыз төсекке жатарда екі алақанына «Қул һу Аллаһу ахад және муғаууизатайн (фалақ, нас) сүрелерін оқып үрлейтін де жүзіне және қолы жететін барлық денесіне сипайтын»[8]

Демек, жалпы алғанда алақанмен бет сипау шариғатта бар. Біздің халқымыз және басқа да Ханафи мәзһабын ұстанатын тіпті ұстанбайтын көптеген мұсылмандар дұғадан кейін бет сипаған уақытта осындай түсініктер мен негіздерге сүйене отырып жасаған. Пайғамбарымыздың (с.а.у.) ешбір хадисінде: «дұғадан кейін беттеріңді сипамаңдар» деп тікелей тыймағанын ескерер болсақ, халқымыздың әу бастан, әдет етіп, ғасырлар бойы қалыптастырған осындай істеріне  қарсы шығу - адамдардың ойларын сан-саққа жетелеп, шатастыруға, ел арасындағы ынтымаққа кесірін тигізіп, бүлікке себеп болары сөзсіз. Сондықтан еліміздегі ғасырлар бойы қалыптасқан  осындай діннің тармақ мәселелеріне қарсы пәтуа айтуға асықпаған жөн.

Шариғаттың кейбір мәселелерінде пәтуалардың ел мен жердің ерекшеліктеріне қарай өзгеріп отыратынан ескергеніміз жөн. Өзіңіз ойлап көріңізші, дінді уағыздап отырған адам батадан кейін бетін сипамастан, екі қолын түсіре салса, ғасырлар бойы дұғадан кейін бет сипауға үйренген халық не ойлайды? Жұрт «мынау біздің ізгі тілегімізге қосылмай отырған  адам ғой» деп ойлағандықтан, оның айтып жатқан уағыздарына да құлықсыздық танытуы бек мүмкін. Сондықтан шариғатқа қайшы емес, осындай ұсақ-түйек мәселелерге «болмайды!» деп аттан салып, қарсы шығудың пайдасынан зияны басым. Мұндай  тармақ мәселелерде халқымыздың бірлігі мен сүттей ұйыған ынтымағын басты назарға алуымыз ләзім.  Парасатты мұсылман айналасында қаншама түзетілуі тиіс шариғатқа қайшы бұрыс істер тұрғанда, осындай ел бірлігін ірітетін  істермен айналыспасы анық.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] әт-Тирмизи, 3308. Қосымша қараңыз: әл-Мустадрак алас-сахихайн лил-Хаким, 1923. Муснад Абд ибн Хамид, 40. әл-Муғжамул-әусат лит-Табарани, 7252. 

[2] әл-Мустадрак алас-сахихайн лил-Хаким, 1924. Және қосымша қараңыз: Әбу Дәәуід, Бабуд-Дуға. Муснад Абд  ибн Хамид, 717.

[3] Сунану Ибн Мәжжа.

[4] Мұхаммед ибн Исмағил әл-Санғани, Субулус-сәлам шарху Бұлуғул-марам, 981-бет. «Дару ибн Хазм» баспасы, Бәйрут, 2003 ж.

[5] Имам әбу Зәкәрия ән-Нәуауий, әл-Мәжмууъ, 4-том, 487-бет. «Дәрул-фикр», Бәйрут, 1997 ж.

[6] Имам әлБұхари, Әл-әдабул-мұфрад, 134-бет. «Муәссалатул-кутубил-илмия» баспасы, Бәйрут, 1987ж.

[7] Сунану Әби Дәәуід, Сунанут-Тирмизи, Сунанул-Кубра лил-Бәйһақи, Сахих Ибн Хиббан. Хадисті Хаким сахих деп бағалаған.

[8] әл-Бұхари. Және қосымша қараңыз: Муслим, Әбу Дәәуід, әт-Тирмизи, ән-Насайй, Ибн Мәжжа, Муснад Ахмад.