29 Сәуір 2025
1 Зуль-каада 1446Ассаламуалейкум! Менде күнде сабаққа байланысты бесін мен аср намаздары қаза болуда бұл күнәға жата ма?
Сәлеметсізбе! Аллаһ Тағала Құран Кәрімде: «Намаз мұсылмандарға арнайы белгіленген уақыттарда парыз етілді», – дейді.
Бір намаздың ешқандай себепсіз белгіленген уақытынан кейін қаза етіп оқылуы – дұрыс емес және өте үлкен күнә. Бірақ бір адам ұмыту немесе ұйықтап қалу себептерімен намазын оқи алмаса, қазасын өтеуі қажет. Кейбір ғалымдар себепсіз намазын қаза еткендер кейіннен қазасын өтерде алдымен тәубе ету керектігін айтады. Қаза намазға бес уақыт парыз намаз бен үтір намазы кіреді. Жұма мен айт, сүннет намаздары үшін қаза қажет емес. Жұманы оқи алмаған кісі сол күннің бесін намазын оқиды. Жамағатпен оқылатын қаза намаздар үшін де азан, қамат – сүннет. Бірақ жамағатпен бірнеше қаза намазы оқылатын болса, тек қана бірінші намаздан бұрын азан шақырып, қалған намаздарда қамат айтылады. Өз үйінде жеке намаз оқитын адам үшін азан мен қамат – мұстахап.
Жамағатпен оқылатын намаз үшін азан, қаматтың айтылмауы – мәкрүһ. Сонымен қатар жұмаға қалада бола тұрып себепсіз қатыса алмаған жандарға бесін намазын оқыр алдында азан мен қамат қажет емес. Сол сияқты әйел заты үшін де азан мен қамат сүннет емес.
Бір кісінің мойнында алты намаздан аз өтелмеген қазасы болса, ол кісіні «Сахибут тәртиб» деп атаймыз. Бұл кісі қазаға қалып қойған намазын уақыты кірген намаздың алдында оқуы шарт. Егер қазасын оқымай, уақыты кірген намазға бастап кетсе, бұл намазын қайта оқуы тиіс[1]. Мысалы, намазын өмір қаза етпейтін кісі (немесе мойнындағы қарыз намаздары алтыдан аз болса) бір жағдайлармен бесін намазын өткізіп алды делік. Бұл кісі уақыты кірген екінті намазын оқымай тұрып, әлгі бесін намазының қазасын өтеуі шарт.
Бұл жайында Даруқутнидің «Сүнәнында» жеткен бір хадисте Пайғамбарымыз (с.а.у) былай деген: «Кім де кім ұмытып немесе ұйықтап қалып, намазын өткізіп алса және бұнысын имамға ұйып оқып тұрған басқа намазында есіне түсірсе, бастаған намазын тәмамдасын. Артынша, қазасын өтесін, кейін әлгі имаммен бірге оқыған намазын қайта оқысын!»[2].
Бірақ мына жағдайларда аталмыш «шарт» күшін жояды.
«Сахибут тәртиб» үкімінен шықса, яғни, мойнындағы өтелмеген қаза намаздары алтыдан асса;
Қазасын өтеуі себепті, уақыты кірген намазды өткізіп алуынан қорықса («Сахибут тәртиб» үкіміндегі адамға қатысты);
Қазасы бар екендігін ұмытып, уақыты кірген намазды оқып қойса[3]. («Сахибут тәртиб» үкіміндегі адамға қатысты);
«Сахибут тәртиб» үкімінде болмасаңыз, қазаға қалған намазыңызды уақыты кірген намаздан бұрын да, кейін де өтей аласыз.
Қаза намазы да, уақыты кірген намаз да өз алдарына жеке намаз ретінде оқылады.
пайдаланған әдебиеттер:
muftiyat.kz
muslim.kz
