Бірде ғұлама Шақиқ әл-Бәлхи өзінің шәкірті Хатим әл-Асамға: Менің қасымда қашаннан бері білім алып жүрсің? – деп сұрақ қойыпты.

Хатим әл-Асам: 33 жылдан бері, - депті.

Шақиқ әл-Бәлхи: Осы жылдар ішінде не үйрендің?

Хатим әл-Асам: 8 нәрсе үйрендім.

Шақиқ әл-Бәлхи: Өмірімнің жартысы сенімен өтіпті. Сонша уақытта  8-ақ нәрсе үйренгенің бе? - депті әрі таңғалып, әрі ренжіп.

Хатим әл-Асам: Сізге өтірік айтып не қылайын, ұстаз. Үйренгенім осы болды.

Шақиқ әл-Бәлхи: Жарайды, мейлі, айтшы сол үйренген 8 нәрсеңді.

Хатим әл-Асам: Бірінші: Адамдардың өздеріне біреулерді дос қылып,  серік еткенін көрдім. Бірақ өлім сәті келіп, жаны шыққанда қабірге жалғыз кіргенін көрдім. Содан мен ізгі-жақсы амалдарды өзіме дос қылып, серік еттім. Өйткені, сол ізгі амалдарым ғана қабірге менімен бірге кіретінін ұқтым.

Екінші: Алланың "Кімде-кім Қиямет күні Алланың құзырында тұрудан қорқып, нәпсісін арман-қалаулардан тыйса, оның соңғы паналайтын жері – жұмақ" («Нәзиғат» сүресі, 40-аят) дегенін ұғып, нәпсімді арман-қалаулардан тыйып, Алла жолында берік, нық тұруға еңбек еттім.

Үшінші: Адамдардың әрбірінің жоғалтып алудан қорқып, көзінің қарашығындай сақтауға, жасырып қоюға тырысатын заттары (мал-дүние, алтын-күміс т.б.) барын көрдім. Сөйтіп Алланың мына сөзін ұқтым: "Сендердің қолдарыңдағының бәрі түгесіліп-бітеді, ал Алланың құзырындағы мәңгі-бақи қалады" («Нахыл» сүресі, 96-аят). Содан бастап қолыма қымбат, бағалы нәрсе түссе оны сақтау үшін Аллаға беретін болдым. Яғни, Алла жолында садақа ететін болдым.

Төртінші: Адамдардың өз мал-дүниесімен, атақ-даңқымен, тегімен мақтанып, құрмет, марапат іздегенін көрдім. Сосын Алланың "Расында Алланың құзырындағы құрметтілерің ең тақуаларың" («Хужурат» сүресі, 13-аят) - деген аятын оқыдым. Содан бастап Алланың құзырында құрметті болу үшін тақуалыққа ден қойдым.

Бесінші: Адамдардың бір-бірінің мал дүниесіне қызғанышпен, көреалмаушылықпен қарағанын көрдім.  Содан Алланың "Бұл дүниеде олардың ризық-несібелерін де мына Біз үлестірдік. Сондай-ақ, бірін-бірі жалдап қолдансын деп, біріне-бірі септігін тигізсін деп, олардың кейбіреулерінің бақ дәрежесін кейбіреулерінен жоғары қылдық" («Зухруф» сүресі, 32-аят) - деген Алланың сөздерін ойға тоқып, ақылға салып, ризық-несібемнің Алладан екенін түсіндім. Алланың маған берген үлесіне разы болып, көреалмаушылықтан құтылдым.

Алтыншы: Адамдардың бір-біріне дұшпан болып, тіпті қан төгуге дейін барып жатқанын көрдім. Сол сәтте Алланың "Шайтан сендердің қас дұшпандарың. Сондықтан оны өздеріңе қас дұшпан деп біліңдер" («Фатыр» сүресі, 6-аят) деген сөзін оқып, өзіме шайтаннан басқасын дұшпан тұтпадым.

Жетінші: Адамдардың мал-дүние табулары үшін әр түрлі қорлыққа түсіп, тіпті харамға кіріп жатқанын көрдім. Осы мезетте Алланың "Жер дүниеде ризық-несібесі Алладан келмейтін бірде бір қыбырлаған жан жоқ" («Һуд» сүресі, 6-аят) деген сөзін оқыдым. Өзімнің де сол қыбырлаған бір тіршілік иесі екенімді түсініп, Алланың алдындағы міндетімді атқарып, Алланың міндетіне араласпадым.

Сегізінші: Мен адамдардың өздері сияқты бір жаратылысқа тәуекел етіп, арқа сүйеп, соған тәуелді болып жүргенін көрдім. Біреу мал-дүниесіне, енді біреу көке-жәкесіне, қызметіне және т.б. ... Содан Алланың "Кім Аллаға тәуекел етсе, Алла оған жеткілікті" («Талақ» сүресі, 3-аят) деген сөзін оқыдым. Содан бастап тек Аллаға тәуекел етіп, басқаларға арқа сүйеп,  тәуелді болудан бас тарттым депті.

Сол кезде ұстазы: «Бүгіннен бастап мен сенің шәкіртіңмін, сен менің ұстазымсың», - депті.

 Қайыржан Пердебайұлы ТҮЗЕЛБАЙ,

Жамбыл облысы Байзақ ауданы

Үлгілі ауылдық «Әбдімәжіт» мешітінің имамы