Бала тәрбиесінде мұсылмандық қағидаларды ескеру – олардың рухани, моральдық және әлеуметтік дамуында зор рөл атқарады. Ата-аналар мен қоғамның бірлескен күшімен ғана ұрпақ тәрбиесін дұрыс жолға қоюға болады. Парасатты, ізгі тәрбие және тәрбиенің кемелдігі неден басталмақ?!
Бұл ең әуелі баланың өз ата-анасын сыйлауы, иманды болып өсуі, жанашыр, адал, еңбекқор, кішіпейілділік секілді ізгі қасиеттерді бойға сіңіруі. Есейгенде қоғамға пайдалы азамат болуы демек – жас кезінен анаша, есірткі, сыра, арақ, темекі, зинақорлық секілді теріс қылықтарға үйір болмауы, ешкімнің ала жібін аттамауы. Әдепті болу, қай кезде де текті тәрбиенің жемісін көрсету деген сөз.
1. Діни құндылықтар
Бала тәрбиесінде ең алдымен діни құндылықтарды ескеру маңызды. Мұсылман отбасында балаға Ислам дінінің негіздерін үйрету, оның моральдық, этикалық және рухани тәрбиесіне зор әсер етеді. Баланың иманы мен руханилығының қалыптасуы үшін Құран оқыту, дұға жасау және діни білім алу әдетін қалыптастыру қажет. Өйткені бұл ата-ананың баласының алдындағы ең алғашқы міндеті. Жаратқан Иесі жайлы танымды үйрету, шынайы мұсылман болып өсуіне жағдай жасау басты мақсат. Бұл жайында Құран Кәрімде былай бұйырылған: «Уа, иман келтіргендер! Өздеріңді және отбасыларыңды отыны адамдар мен тастар болған оттан (тозақтан) құтқарыңдар» (Тахрим, 6).
2. Мейірімділік пен сүйіспеншілік
Бала тәрбиесінің басты қағидаларының бірі – мейірімділік пен сүйіспеншілік. Балаға мейірімді болуды, өзгені құрметтеуді, кешірімді болуды үйрету – оның жан-жақты дамуына ықпал етеді. Отбасында жылы атмосфера қалыптастыру, балаға көңіл бөлу – тәрбиенің негізі.
3. Әдеп-ғұрыптар
Қазақи әдеп-ғұрыптар мен салт-дәстүрлер баланың мінез-құлқын қалыптастыруда үлкен рөл атқарады. Отбасында ұлттық құндылықтарды насихаттау, салт-дәстүрлерді орындау баланың ұлтшыл, отансүйгіш болып өсуіне көмектеседі.
4. Жауапкершілік
Баланы жауапкершілікке тәрбиелеу де маңызды. Оларға өз іс-әрекеттерінің салдарын түсіндіру, тапсырмаларды орындау барысында жауапкершілікті сезінуге үйрету, осы арқылы олардың тұлғалық дамуын қамтамасыз етеді.
5. Оқу мен білім алу
Исламда білім алуға ерекше көңіл бөлінеді. Балаға білімге деген қызығушылықты оятып, оқу мен білім алуға ынталандыру – ата-ананың міндеті. Исламда білім алу – парыз, сондықтан бұл қағиданы ескеру өте маңызды.
6. Достық және әлеуметтік қатынастар
Баланың достарымен қарым-қатынасы мен әлеуметтік ортада өзін ұстауы да тәрбиенің маңызды бөлігі. Оларға достықтың, ынтымақтастықтың және адалдықтың мәнін түсіндіру – тәрбиенің негізгі аспектісі.
7. Денсаулық және спорт
Денсаулық – Алланың сыйы. Баланы дене шынықтыруға, спортқа баулу, салауатты өмір салтын насихаттау арқылы оның физикалық дамуын қамтамасыз ету де маңызды.
8. Технологиялармен жұмыс
Заманауи технологиялар баланың тәрбиесіне әсер етуде. Оларды дұрыс пайдалану, интернетте қауіпсіздік шараларын үйрету, білім алу мен дамуға арналған ресурстарды пайдалану – маңызды.
Осы қағидаларды ескере отырып өскен ұрпақ – Абайша айтсақ, ата-ананың көз қуанышы, қызығы мен сүйініші болары анық.