Күндердiң ең ұлығы – жұма. «Жұма» сөзі жинау, бас қосу деген мағыналарды береді. Мұсылмандар бұл күнді қуанышпен қарсы алып, мешіттер-де жиналады, үгіт-насихат, уағыз тыңдап, жұма намазын оқиды.
Аллаһ тағала жексенбіні Исаның (ғ.с.) қауымына, сенбіні Мұсаның (ғ.с.) қауымына, ал жұманы Мұхаммедтiң (с.ғ.с.) үмметiне мей-рам күні етiп бердi.
Адамзат тарихындағы ұлық, әрі маңызды оқиғалар жұма күндері болған. Бұл жайлы Әбу Һұрайрадан (р.а.) риуаят етілген хадисте Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):
خَيْرُ يَوْمٍ طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ يَوْمُ الْجُمْعَةِ فِيْهِ خُلِقَ آدَمُ وَ فِيْهِ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ وَ فِيْهِ أُخْرِجَ مِنْهَا وَ لا تَقُومُ السَّاعَةُ إلاَّ فِي يَوْمِ الْجُمْعَةِ
«Жұма – күн шуағы шашыл-ған күндердiң ең жақсысы. Адам (ғ.с.) жұма күнi жаратылған, жұма күнi пейiшке кiрген, жұма күнi пейіштен шығарылған. Қиямет күні де жұма күнi болмақ»,– деп хабар береді (Муслим жеткізген).

Шынында, жұма күні Аллаһ тағала адамзаттың атасы Адамды (ғ.с.) жаратты. Жұма күні Адам (ғ.с.) жұмаққа кірді. Осы күні Адам (ғ.с.) жұмақтан шығарылып, жерге түсірілді. Бұл оқиғалардың бәрі діни кітаптарда кеңінен баяндал-ған. Адам (ғ.с.) жұмақта жеме деген нәрсені жеп, күнә жасады. (Күнәнің негізі – Аллаһтың бұйыр-ғанын істемеу). Аллаһ тағала оған басқаша жаза белгілеуі де мүмкін еді. Аллаһ тағала оны жерге түсіріп, халифа етіп қойды. Бұл – үлкен нығмет, құрмет, әрі қуаныш емес пе?! Міне, осы оқиғаларды еске алып, жұма күндері мешіттерде жиналып, Аллаһқа шүкір айту, дұға оқу – мұсылмандарға қарыз, әрі парыз.
Қиямет күні де жұмаға сәйкес келеді екен. Бұл да мұсылмандар үшін қуаныш. Өйткені, олар бұл күні Аллаһ тағалаға қауышады, жәннатқа кіреді, онда Құдіретті Иеміздің дидарын көру мүмкіншілігі туады.

Мұхаммед (с.ғ.с.) үмметі бірін-шілердің қатарында жәннатқа кіреді. Әбу Һұрайрадан (р.а.) риуаят етілген мына бір хадисте:
نَحْنُ الآخِرُونَ الأَوَّلُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ نَحْنُ أَوَّلُ مَنْ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ
«Біз (бұл дүниеде) – ең соңы, қиямет күні ең алдымыз. Жәннатқа кірушілердің алғашы да – біз»,– делінген (Муслим).
Қасиетті күнде атқарылатын ғибадаттың басқа күндердегіден сауабы мол. Сондықтан, жүрегінде иманы бар мұсылман жұма күннің қадір-қасиетін жақсы біледі, әрі бұл күнді Жаратушы Иеміздің разылығына кенелу үшін Жаратқанның әміріне сай ерекше өткізуге әрекет етеді. Аллаһ тағала иманды құлдарына:
يأَيّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِذَا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمْعَةِ فَاسْعَوْا إِلَي ذِكْرِ اللهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذَالِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ
«Ей, мүминдер! Жұма күнi жұма намазына азан шақырылса, Аллаһты еске алуға (намазға) асығыңдар да, сауданы тоқтата тұрыңдар. Біле-білсеңдер, сендер үшін осы жақсы» («Жұма» сүресi, 9-аят),– деп бұйырады.
Жұма намазына екі рет азан шақырылады. Мұның да тарихы, әрі себебі бар. Аяттағы «азан» жұма күні айтылатын екінші азан. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бен оның сахабалары: Әбу Бәкір (р.а.) және Омардың (р.а.) заманында, шынында, жұма намазына азан бір рет шақырылатын. Османның (р.а.) халифалық дәуірінде мұсылман қауымы көбейді. Жұма күндері алыс тұратын кейбір тіршілік қамында жүрген мұсылмандар азан шақырғанын естімей қалатын, ал есіткендері де намазға үлгере алмайтын.

Ислам әу бастан бірлік пен ынтымақ діні. Бұл айтылғандар-дың көбі намаз арқылы амалға асады. Мысалы, дініміз күнделікті бес уақыт намазды үйлерімізде немесе өзімізге жақын мешіттерде жамағат болып оқуды бұйырады. Бір ауыл немесе көшеде тұратын мұсылмандар күнде бес рет кездесіп, бір-бірімен сәлемдеседі, бір мешіттің ішінде отырып, Аллаһқа мінәжат етеді.
Жұма намазын оқу үшін мұсылмандар үлкендеу мешітте бас қосады. Бірге ғибадат етіп, үгіт-насихат тыңдайды, дін және дүние істері бойынша ақыл-кеңес алады, бір-бірімен танысады. Жұма күндері кездесе алмағандар жылында өткізілетін екі айт мерекесінде жүздесіп, бір-бірінің хал-жағдайын сұрайды.
Жұма намазында мемлекет қайраткері мен қарапайым жұмысшы, бай мен кедей, ақ пен қара өңді мұсылмандар бір сапта тұрып, Аллаһқа сәжде етеді. Осылайша намаз адамдарды теңдікке, әрі бірлікке шақырады.

Үстіне таза киім киіп, жұпар иіс сеуіп, жұма намазына келгендердің жиыны басқа дін өкілдерін әуесін келтіріп, оларға оң ықпал етеді.
Расында, аптасына бір рет келетін жұма намазы дүниелік істерінен абзал. Аяттағы «Біле-білсеңдер, сендер үшін осы жақсы» деген сөздің мән-мағынасы да – осы.
Бір жұмада Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жұма намазының хұтбасын оқып тұр еді. Сол сәтте алыс сапардан қалаға сауда керуені кіріп келді. Мешітте отырған мұсылмандардың кейбіреулері орындарынан тұра ұмтылып, керуенді қарсы алуға шығып кетті. Аллаһ тағала Пайғамбарымызға (с.ғ.с.):
وَ إِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّواْ إِلَيْهَا وَ تَرَكُوْكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجَارَةِ وَ اللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ
«(Ей, Мұхаммед!) Бірер кәсіпті немесе тамашаны көре қалса, олар сені тік тұрып (хұтпа оқыған) бетінде тастап, саудасына жүгіріп кете береді. Сен айт: «Тамашадан да, саудадан да Аллаһтың қарамағындағы сауап артық. Аллаһ – ризық берушінің ең жақсысы» («Жұма» сүресi, 11-аят),– деп хабар берді.

Құрметті бауырлар! Ендеше, Аллаһ тағаланың алдыңдағы сауаптың артық екендігін ұмытпай, үнемі жақсылыққа, әрі сауапты істерге асығу керек. Тариқ ибн Шиһабтан (р.а.) риуаят етілген хадисте Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):
الْجُمُعَةُ حَقٌّ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ فِى جَمَاعَةٍ إِلاَّ أَرْبَعَةً عَبْدٌ مَمْلُوكٌ أَوِ امْرَأَةٌ أَوْ صَبِىٌّ أَوْ مَرِيضٌ
«Жамағат болып жұма намаз оқу – әрбір мұсылман үшін парыз. Бұл үкім төрт адамға жүрмейді. Олар: құл, әйел, сәби және науқас адамдар»,– деді (Әбу Дәуд пен Бәйһақи жеткізген).
Балиғат жасына жеткен, ақыл-есі дұрыс, жүрегінде иманы бар әрбір мұсылманға жұма намазын оқу – парыз. Хадисте көрсетілген төрт адамға – құл, әйел, сәби және науқасқа жұма намазы бұйырылмайды. Өйткені, жұма намазы жамағатпен мешітте оқылады. Оған да біршама күш және әрекет керек. Ислам діні адамдарға жеңілдікті қалайды. Бұл топтағы кісілер шарасыз, әрі шамасыз болғандықтан, шариғат оларға мүмкіндіктен тыс ауырлық пен қиыншылықты жүктемейді. Аллаһ тағала:

وَ مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِى الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ
«...Сондай-ақ, Аллаһ сендерге дінде ешқандай ауырлық түсірмеді» («Хаж» сүресі, 78-аят),– деді.
Бұл дүниедегi әрбiр нәрсенiң жақсылық қасиеттерi болатыны сияқты, жұма күнiнiң де Аллаһ тағаланың жасырып қойған қасиеттерi бар. Яғни, Аллаһ тағала қайсы пендем осы жасырын сырға жетсе, ол үшiн ұлық нығметтерiмнен берер едiм деп тұрғандай. Пенделеріне Аллаһ тағала ненi бұйырса, оның пайда-зиянын тексерiп жатуымыздың қажетi жоқ. Сонда да болса, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үмметтерiн ғибадатқа қызықтырып, кейбiреулерiнiң сырларын ашып көрсетiп кеткен.
Әбу Һұрайрадан (р.а.) риуаят етіледі:
إنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ ذَكَرَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ: فِيهِ سَاعَةٌ لاَ يُوَافِقُهَا عَبْدٌ مُسْلِمٌ وَ هُوَ قَائِمٌ يُصَلِّى يَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئًا إِلاَّ أَعْطَاهُ إِيَّاهُ وَ أَشَارَ بِيَدِهِ يُقَلِّلُهَا «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жұма күні туралы сөз сөйлеп: «Онда бір сағат бар. Мұсылмандардан кімде-кім сол сағат ішінде намаз оқып, Аллаһтан қажетін сұрайтын болса, Аллаһ оған береді»,– деді және қолымен оның (сағаттың) аздығына ишара етті» (Бұхари мен Муслим жеткізді).
«Сағат» деп былайғы жұрт алпыс минуттық уақыт деп қабылдайды, ал хадисте келген сағат сөзі «аз уақыт» деген ұғымды білдіреді. Бұл уақыт аз болғандықтан, оны дұрыс, әрі ұтымды пайдалану керек. Дүние тіршілігі үшін өтетін күндер мен жылдар осы аз ғана сағатқа арзымайды. Өйткені, Аллаһ тағала пенденің осы уақытта жасаған дұғасы мен ғибадатын қабыл етемін және тілеген тілегі мен сұраған қажетін өтеймін деп тұр.
Бір хадисте сол сағат жұма күннің ішінде деп айтылса, басқа хадисте имам мінберге шығып хұтба оқитын уақыттан бастап жұма намазын оқып бітіргенше деп айтылады. Үшіншісінде намазға тәкбир айтылғаннан бастап намазды оқып бітіргенше делінген болса, төртіншісінде екінті уақытынан күн батқанға дейін делінеді. Әрбірінде мағлұмат түрліше берілген. Бұл – хикмет. Аллаһ тағала кейбір нәрселерді белгісіз етіп қойды. Мысалы: Қадір түні, Исм-Ағзам және т.б..

Егер Аллаһ тағала жұма күн-дегі сағатты анық айтса, пенделер сол уақытта ғибадат етіп, қалған уақытта ықылас көрсетпес еді. Сол сағатты білмеген соң, оны табу үшін мұсылман адам күні бойы ғибадатқа құштарлы болып өтеді. Осылайша Аллаһ тағала мұсылмандарды жұма күнгі құлшылыққа қызықтырады.
Жұма күнiнiң қасиеттерi жайындағы хабарлардың бiрiнде: «Аллаһ тағала әр жұмада алты жүз мың адамды тозақтан босатады»,– деп айтылады.
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хадистердің бірінде:
مَنْ مَاتَ يَوْمَ الْجُمْعَةِ أَوْ لَيْلَةَ الْجُمْعَةِ كَتَبَ اللهُ لَهُ أَجْرَ شَهِيْدٍ وَ وَقَي فِتْنَةَ الْقَبْرِ
«Кiмде-кiм жұма күнi немесе жұма түнiнде дүние салса, Аллаһ тағала оған шәһидтiң сауабын жазады және қабiр сынағынан сақтайды»,– дейді («Дуррат ән-насихин» кітабы).
Ия, Аллаһ тағала адамдарды қабiрде де сынайды. Нәкiр мен Мункир атты екi перiште келіп, қабірдегі мәйітті сұрақ-жауапқа тартады. Ол сынақ бұл дүниенiң сынағынан да қиын.
Сахабалардың бірі – Каъб жұма жайында былай деген: «Аллаһ тағала қалалардан – Мекке қаласын, айлардан – Рамазан айын, күндерден – Жұма күнiн, түндерден – Қадір түнiн ұлық еттi. Жұма күнi аспандағы құстар да бiр-бiрiне жолыққан уақытта: سَلامٌ سَلامَ يَوْمٍ صَالِحٍ яғни, «Жақсы күннiң жақсылығы болсын»,– деп сәлемдеседі».

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үм-меттерiне: «Бiздердiң жүрегiмiз Аллаһтың қолында, жолда жатқан жапырақты жел қалай домалатса, Аллаһ тағала жүрегiмiздi қалаған жағына солай бұрып қояды»,– деп хабар береді.
Жұма күнiнiң мархаматын, сауабын iздемеген кiсi көп жақсылықтан мақрұм қалады. Жүрегі қатып, мейір-шапағат пен қайырымдылық сияқты ізгіліктер өшеді. Соңында иманына қауіп төніп, жападан жалғыз қалып, бейшара күйге түседі. Шайтан мен нәпсі үлкен, әрі қауіпті сынақтар арқылы мұсылмандардың иман саламаттығына көп зиян келтіреді. Иман-ның әлсіздеуіне жол ашатын және оның күшейуіне кедергі жасайтын әртүрлі нәрселерден мұсылман адамның сақтанып жүргені абзал. Үнемі жұма намазына барып, уағыз-насихат тыңдап, ғибадатын атқаратын адам бұл секілді қауіптерден аулақ болады. Ал жұма намазына бармайтындардың жүректері қатып, қарая бастайды. Бұл – жүректегі иман нұрының сөніп бара жатқандығының дәлелі.

Әбу әл-Жағд ад-Дамрийден (р.а.) риуаят етілген хадисте: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):
مَنْ تَرَكَ ثَلاثَ ْجُمَعٍ تَهَاوُنًا بِهَا طَبَعَ
اللهُ عَلَي قَلْبِهِ
«Кiмде-кiм жұма намазын үш рет себепсiз (елемей) қалдырса, Аллаһ оның жүрегiн мөрлеп қояды»,– деген (Тирмизи мен Ахмад жеткізген).
Адамның жүрегі мөрленсе, оған бірде-бір жақсылық кірмейтін болып қалады. Ондай адамдар жақсылық істеуді де, жақсылықтың не екенін де білмейді. Ол өзі үшін және отбасы мен қоғам үшін де зиян келтіріп, айналасына қауіп төндіреді. Бұл – үлкен апат.
Жұма намаз оқитын мұсыл-мандары көп болған қоғамда жақсылық та мол болады. Жұма намаз оқымайтын мұсылмандар көбейген ортаға әртүрлі жаман-дықтар мен қиыншылық тез көбейе бастайды.
Жұма күндеріміз баянды, ғиба-даттарымыз кәміл болуы үшін шариғат көрсеткен тәртіп пен әдептерді орындауымыз қажет. Олар мыналар:
1. Жұма күнгі ғибадатты бейсенбi күннің екінті намаз уақытынан бастаған дұрыс. Сол уақыттан Аллаһқа мадақ, Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) салауат және истиғфар айтуды, қосымша намаздар мен дұға жасауды бастау тақуалыққа жатады. Ғұламаларымыздың айтуынша: «Аллаһ тағала пенделерiне көп жақсылықтар береді. Соның көбісі бейсенбi күннiң кешiнде, жұманың күндiзiнде сұраған пендесiне тиеді. Жұма күнiнiң қасиетiн бейсенбi күннен бастап күткен адамның несiбесi мол болады екен»,–дейдi.
2. Мұсылман адам аптасына бір рет шомылып тұруы керек. Өйткені, ислам діні тазалыққа шақырады. Жұма күнi шомылған жақсы. Әбу Һұрайраның (р.а.) риуаятында Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):
عَلَى كُلِّ رَجُلٍ مُسْلِمٍ فِى كُلِّ سَبْعَةِ أَيَّامٍ غُسْلُ يَوْمٍ وَ هُوَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ
«Әрбір мұсылман адам жеті күнде (аптасына) бір рет жұма күні шомылуы – уәжіп»,– деді (Нәсәий жеткізді).
Ибн Омардың (р.а.) риуаятында:
الْغُسْلُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُحْتَلِمٍ
«Балиғат жасына жеткен әрбiр кiсiге жұма күнi шомылу – уәжiп»,– деген (Бұхари мен Муслим жеткізді).
Сәмраның (р.а.) риуаятында:
مَنْ تَوَضَّأَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَبِهَا وَ نِعْمَتْ وَ مَنِ اغْتَسَلَ فَالْغُسْلُ أَفْضَلُ
«Кімде-кiм жұма күнi дәрет алса, дәрет алғанның сауабын алады. Ал кiмде-кiм жұма күнi ғұсыл алса (шомылса), ол аса сауапты»,– деген (Әбу Дәуд пен Тирмизи жеткізді).

Осыған орай Зәһирий мен Имам Ахмад мазһабының өкілдері жұма күні шомылуды уәжіп деп санаған. Ханафи мазһабы бұл күні ғұсыл құйыну «мустахаб» деп алған.
3. Жұмаға тісі мен аузын тазалап, үстіне иіс сеуіп барған дұрыс. Өйткені, ол күні көпшілік жұрт жиналып, бір-бірімен аралас-құралас болып жүргенде ауызы мен денесінен келетін хош иіс оларды бір-біріне жақындастырады. Әнәстың (р.а.) риуаятында Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):
أَكْثَرْتُ عَلَيْكُمْ فِى السِّوَاكِ
«Мисуак (тіс пен ауызды тазалау) туралы мен сендерге көп айттым»,– деген (Бұхари жеткізді).
4. Жұма күнгі ғибадатқа арнайы жаңа немесе таза, әдемі киім киген жақсы. Өйткені, жұма намазы көпшілік мұсылмандар жиналатын апталық мереке. Шырайлы болып көріну – мұсылмандардың бір-біріне деген сүйіспеншілікті оятады. Абдулла ибн Сәләм (р.а.) риуаят етеді:
سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ يَقُولُ عَلَى الْمِنْبَرِ فِى يَوْمِ الْجُمُعَةِ: مَا عَلَى أَحَدِكُمْ لَوِ اشْتَرَى ثَوْبَيْنِ لِيَوْمِ الْجُمُعَةِ سِوَى ثَوْبِ مِهْنَتِهِ
«Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жұма күні минбарға тұрып: «Егер жұма күні үшін күнделікті жұмыс киімнен басқа тағы екі киім сатып алғандарыңда, сол жақсы болатын еді»,–дегенін естідім» (Ибн Мәжә мен Әбу Дәуд жеткізген).

5. Жұма намазын оқу үшін мешітке ертерек барған абзал. Ерте барған адам құлшылғын ерте бастайды: тәспі тартып, зікір айтады, қаза немесе қосымша намаздарын оқиды, уағыз тыңдайды. Оның сауабы да молырақ болады.
Әбу Һұрайра (р.а.) былай риуаят етеді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жұма күні мешіттің әрбір есігінде періштелер тұрып, мешітке келген намазхандарды жазып отырады. Жұмаға ерте келген адам құрбандыққа түйе сойғанның сауабын алады. Кейін келген сиыр құрбандық еткеннiң сауабын алады. Үшiншi келген адам қой құрбандық еткеннiң сауабын алады. Төртiншi келген адам бiр тауық сойғанның сауабын алады. Бесінші келген адам жұмыртқа садақа еткеннің сауабын алады.
Мешіт имамы келген уақытта періштелер амал кітаптарын жауып, имамның сөзін (уағызын) тыңдауға өтеді»,– деді» (Бұхари мен Муслим жеткізді).
Мешіт имамы хұтба үшін минберге шықпай тұрып, ерте келген адамдарға қосымша сауаптар жазылады. Осы уақыттан кейiн келгендерге тек намаздың ғана сауабы беріледі.
Алғашқы уақыт дегенiмiз – күн шыққанға дейiнгі кез. Екiншi уақыт – күн көтерiлгенге дейiнгі шақ. Үшiншi уақыт – аяқ табандары күйгенге дейiнгі мезгіл. Төртiншi және бесiншi уақыт – сәскеден кейiн түс ауғанша. Бұл екеуiнде сауап азырақ.
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Үш нәрсе бар. Егер адамдар бұл үш нәрсенiң сауабы қаншалықты екенiн бiлсе, олар сауап iздеп, түйенiң желгенiндей жүгiрер едi. Бiрiншiсi – азан айту, екiншiсi – алдыңғы сапта тұру, үшiншiсi – жұмаға ерте бару»,– деп хабар береді. Ахмад ибн Ханбал: «Бұлардың ең ұлығы – жұмаға ерте бару»,– деген екен.

Ғұламаларымыз айтады: «Жұма күнi болғанда перiштелер мешiттердiң есiгiнiң алдында тұрып, келгендерді келгендей жазып отырады. Егер бiр кiсi жұма намазына кеш қалатын болса, перiштелер осы кiсi жайлы: «Пәленше неге өз уақтынан кешiктi екен?»–деп сұрап: «Ей, Жаратқан Иемiз, егер ол пенденің жұмаға келуiне кедейшілік кедергi еткен болса, оны бай қыл. Егер науқас болса, шипа бер. Басына бiр iс түскен болса, мүшкілін жеңіл ет. Ниет-ойын пайдасыз дүние iсі улаған болса, оның жүрегiн Өзiңе бұр»,– деп дұға етіп, истиғфар айтады».
Сахабалардың кезінде жұманың алғашқы уақыты сәре уақыты деп, таң атпай мұсылмандар мешітке барып алады екен. Ибн Масъуд (р.а.) жұма күндердің бірінде үйінен ерте шығып мешiтке барса, үш кiсi одан бұрын келген екен. Сол кезде ибн Масъуд өзiн өзi кейіп: «Төрт адамның төртiншiсi болдың-а?»– дептi.
6. Жұма намазына барған адам мешіт әдептерін сақтауы тиіс. Яғни, дүние сөзін сөйлемейді, тыныш отырып, имамның уағызын тыңдайды, адамдардың үстiнен аттап өтпейді. Бұл жайында Әбу Һұрайрадан (р.а.) риуаят етілген хадисте:
مَنْ تَوَضَّأَ فَأََحْسَنَ الْوُضُوءَ ثُمَّ أَتَى الْجُمُعَةَ فَدَنَا وَ اسْتَمَعَ وَ أَنْصَتَ غُفِرَ لَهُ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْجُمُعَةِ وَ زِيَادَةُ ثَلاثَةِ أَيَّامٍ وَ مَنْ مَسَّ الْحَصَى فَقَدْ لَغَا
«Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім жақсылап дәрет алып, жұма намазына барса, мешітте имамға жақын отырса, оның уағызын тыңдаса, бос сөз сөйлемесе, ол адамның осы жұма мен алдынғы жұма арасындағы және қосымша үш күндік күнәлары кешіріледі. Кімде-кім алдында (жайнамазда) жатқан ұсақ тастарды теріп алса, ол адам сауап іс істепті»,– деді» (Муслим мен Тирмизи жеткізді).
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жұма күнi хұтпа оқып тұрғанда бiр кiсiнiң адамдардың үстiнен аттап келiп отырғанын көредi. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жұма намазды оқып болғаннан кейiн анау кiсiге: «Ей, пәленше! Бүгін неге сен бізбен бірге намаз оқымадың?»– дейдi. Ол: «Намаз оқыдым ғой»,– деп жауап береді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бiз сенiң адамдардың үстінен аттап бара жатқаныңды көрмедiк пе?!»– деп, оның жақсы iс істемегеніне ишара етеді. Мешiтте отырған жамағаттың үстiнен ат-тап өту – үлкен айып, әрі оларды құрметтемеу болып саналады.
7. Жұма намазы төрт ракат сүннет, екі ракат парыз және төрт ракат сүннет етіп оқылады. Омар (р.а.):
صَلاَةُ الْجُمُعَةِ رَكْعَتَانِ وَ صَلاَةُ الْفِطْرِ رَكْعَتَانِ وَ صَلاَةُ الأَضْحَى رَكْعَتَانِ وَ صَلاَةُ السَّفَرِ رَكْعَتَانِ تَمَامٌ غَيْرُ قَصْرٍ عَلَى لِسَانِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ
«Жұма намазы екі ракат. Ораза айт намазы екі ракат. Құрбан айт намазы екі ракат. Сапар намазы екі ракат. Түгелі осы, қысқармайды. Бұл Мұхаммедтің (с.ғ.с.) айттқаны бойынша»,– деді (Нәсәий, Ахмад және Ибн Мәжә жеткізді). Бұл хадисте айтылған жұманың екі ракат намазы парыз.
Абдулла ибн Масъудтан (р.а.) риуаят етіледі:
أَنَّهُ كَانَ يُصَلِّى قَبْلَ الْجُمُعَةِ أَرْبَعًا وَ بَعْدَهَا أَرْبَعًا
«Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жұма намазының парызынан алдын төрт ракат және парызынан соң төрт ракат намаз оқитын еді» (Тирмизи жеткізген). Бұл төрт ракат сүннет.
Құрметтi жамағат, Аллаһ тағала барлығымызға мызғымас иман, пайдалы iлiм, адал ризық, таза жүрек берiп, екi дүниеде де ізгі пенделерiнiң қатарына қосқай! Әмин!

Бақтыбай БЕЙСЕНБАЕВ